Αμφιβολίες. Μόρφωση και Επανάσταση

Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Ψάχνοντας κάποιος στην Βικιπαίδεια για το ποιοι είναι Έλληνες, θα διαβάσει ότι οι «Έλληνες» είναι έθνος που κατοικεί κυρίως στη νοτιοανατολική Ευρώπη και κατοίκησαν εκτενώς τον χώρο που σή- μερα ονομάζεται Ελλάδα, από τα τέλη της 3ης χιλιετίας πΧ, την Κύπ- ρο στα μέσα της 2ης χιλιετίας πΧ, και παράλιες περιοχές της Μικράς Ασίας λίγο αργότερα. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι το έτος 1821, η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του χώρου που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα, δεν είχαν καν ακούσει τη λέξη Έλληνας ή γραικός. Και γι’ αυτό δεν έφταιγε η έλλειψη εγκυκλοπαίδειας. Η μόνη λέξη που κάποιοι γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν, ήταν η λέξη «Ρωμιός». Που τότε σήμαινε χριστιανός ορθόδοξος.
Εκτός όμως από την έλλειψη ταυτότητας, οι τότε κάτοικοι του χώρου που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα, δεν μοιράζονταν ούτε την ίδια καθημερινότητα. Δηλαδή, ανάλογα σε ποιο μέρος της Ελλάδας έμεναν, είχαν τελείως διαφορετικές καθημερινότητες.
Για παράδειγμα οι κάτοικοι της Χίου ζούσαν σε μια ακμάζουσα πολιτεία, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη, με σχετική ελευθερία κινήσεων, πλούτο και προνόμια. Αντίθετα, οι κάτοικοι της Μεθώνης και της Κορώνης ζούσαν κάτω από την συνεχή καταπίεση των μουσουλμάνων.
Αφού, λοιπόν, δεν υπήρχε μία κοινή εθνική συνείδηση και η καθημερινότητες των κατοίκων είχαν τεράστιες διαφορές, υπήρχαν άραγε κάποιοι που πίστευαν τότε ότι είναι αυτό που ονομάζουμε «Έλληνες»; Κι αν ναι, πως στο καλό κατάφεραν και οργανώθηκαν όλοι μαζί και ξεσηκώθηκαν ενάντια στην οθωμανική αυτοκρατορία;
Πρώτοι απ’ όλους αισθάνονταν Έλληνες οι διανοούμενοι, οι έμποροι και κάποιοι από τους Φαναριώτες. Τί κοινό είχαν αυτοί μεταξύ τους; Μόρφωση. Και μάλιστα μόρφωση μέσα σ’ αυτό που αργότερα ονομάστηκε Διαφωτισμός. Επί της ουσίας, ο Διαφωτισμός είναι αυτός που δημιουργεί σε αυτούς τους ανθρώπους την αίσθηση ότι ανήκουν σε μία εθνότητα, η οποία έχει και μια ιστορία πίσω της. Μία ιστορία η οποία συνδέει τους κατοίκους του χώρου που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια, μέχρι τις παραμονές της Επανάστασης. Και ότι οι Έλληνες του 1821 ήταν οι τότε σύγχρονοι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Και αυτό είδαν ότι γοήτευε την τότε Ευρώπη. Όχι τους κυβερνήτες της Ευρώπης. Αλλά τους λαούς της.
Αμέσως μετά την εθνική συνείδηση ο Διαφωτισμός σε συνδυασμό, με τη Γαλλική Επανάσταση, διδάσκουν τους μορφωμένους Έλ- ληνες ότι η απελευθέρωση του έθνους μπορεί να γίνει μόνο από τον ίδιο τον λαό και όχι από τις ξένες δυνάμεις. Γι’ αυτό το λόγο η Φιλική Εταιρεία, από την πρώτη κιόλας μέρα, σχεδιάζει την σύσταση ενός εθνικού κράτους. Μια Φιλική Εταιρεία, η οποία είναι αποτέλεσμα του Ελληνικού Διαφωτισμού και η οποία από τη γέννησή της ριζοσπαστικοποιείται πολιτικά και δεν σκέφτεται την γέννηση μιας νέας αυτοκρατορίας, αλλά την γέννηση ενός σύγχρονου εθνικού κράτους, χωρίς βασιλιά, με σύνταγμα και νόμους. Όπως έλεγε ο Αδαμάντιος Κοραής, ήδη από το 1803, σε ομιλία του στο Παρίσι «Εμείς είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, και θα πρέπει ή να τους μοιάσουμε ή να σταματήσουμε να ονομάζουμε τον εαυτό μας Έλληνες».
Η Επανάσταση του ’21, μάλλον δεν θα είχε ξεκινήσει ποτέ, αν δεν υπήρχε πρώτα απ’ όλα ένας κρίσιμος αριθμός μορφωμένων ανθρώπων. Ανθρώπων με νέες ιδέες, σύνδεση με το παρελθόν και όραμα για το μέλλον. Ο δρόμος αυτός είναι η κληρονομιά μας. Τον δρόμο αυτόν πρέπει να περπατήσουμε και σήμερα, αν θέλουμε να οικοδομήσουμε μία καλύτερη Ελλάδα από αυτή που ζούμε.
Γιατί χωρίς Αμφιβολίες πολλές, χωρίς Αμφιβολίες τρελές, αυτός είναι ο κύριος λόγος, που η μόρφωση και η παιδεία βρίσκονται στο στόχαστρο κάθε καταπιεστικής εξουσίας. Γιατί όπως έλεγε ο Φάνης Κακριδής «Μόρφωση είναι αυτό που σου μένει, όταν ξεχάσεις όσα έμαθες στο σχολείο». Αυτός είναι ο λόγος που κυβερνήσεις και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σου χαρίζουν απλόχερα ό,τι μπιχλιμπίδι θες, εκτός της μόρφωσης. Γιατί η μόρφωση είναι το προαπαιτούμενο ακόμα και για Επαναστάσεις.
Ένοχος, υπεράνω πάσης Αμφιβολίας