ΜΕΡΟΣ Α’
Ο ναός της Αγίας Σοφίας βρίσκεται πίσω από την πλατεία Μονοπωλίου, στη γωνία των οδών Β. Κωνσταντίνου και Αγίας Σοφίας, πολύ κοντά στο εκκλησάκι της Παναγιάς της Κασσοπίτρας.
Πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, χάρη στην εικόνα «Παναγία η Αγία Σοφία» του 19ου αιώνα, διαστάσεων 1,02 x 0,67 μέτρα, έργο του Δημήτρη Παπαδιαμάντη. Στο εσωτερικό ο ναός είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες του 19ου αιώνα με την ιδιοτυπία ότι οι μεμονωμένοι Άγιοι και οι παραστάσεις του εικονογραφικού προγράμματος περικλείονται μέσα σε έξεργα γύψινα πλαίσια φυτικού μοτίβου.
Το σπουδαιότερο στοιχείο του ναού είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο με ολόγλυφο σκάλισμα το οποίο αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα ξυλογλυπτικής των μέσων του 19ου αιώνα (1853) στην Ελλάδα. Μπροστά από το ναό βρίσκεται το λιθόκτιστο κωδωνοστάσιο τύπου μπαρόκ.
Ο μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης» (έκδοση 1884) μας πληροφορεί ότι ο ναός κατασκευάστηκε στα 1812 αλλά πυρπολήθηκε μερικώς το 1821 και ανακατασκευάστηκε το 1829 με έξοδα του αρχιμανδρίτη Μεθοδίου.
Ο ναός βρισκόταν στη συνοικία Μονοπώλιο, είχε ένα παρεκκλήσι στο όνομα του Αγίου Νικολάου Παράσχη, το οποίο υπήρξε Μετόχι της Μονής Φανερωμένης και η ενορία αριθμούσε 75 οικίες. Ο ναός υπήρξε στενά συνδεδεμένος με τον βίο των Οσίων αυτάδελφων Θεοχάρη και Απόστολου, οι οποίοι ήταν τέκνα του Γεωργίου Ντούια, ιερέα στο ναό της Άγίας Σοφίας. Σύμφωνα με τον συναξαριστή, σε μια εποχή δύσκολη για όλο το γένος μας (τέλος του 18ου αρχές του 19ου αιώνα μΧ), ο Θεός έδωσε την ευλογία Του στην πόλη της Άρτας να γεννηθούν, να ζήσουν, να ασκηθούν, να διδάξουν και να αγιάσουν δύο κατά σάρκα αδέλφια οι Όσιοι Θεοχάρης και Απόστολος.
Οι Όσιοι αυτάδελφοι Θεοχάρης και Απόστολος ήταν παιδιά του ευσεβή ιερέα Γεωργίου Ντούϊα, εφημέριου του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας Άρτας και της ενάρετης πρεσβυτέρας Φωτεινής. Ο Θεός τους χάρισε τρεις γιους (ο τρίτος λεγόταν Κωνσταντίνος), τους οποίους ανάθρεψαν «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου».
Φρόντισαν πρώτα απ’ όλα να γίνουν άνθρωποι του Θεού και η πορεία της επίγειας ζωής τους να είναι και πορεία προς τον ουρανό και τον αγιασμό τους. Παράλληλα, ενδιαφέρθηκαν να μορφώσουν τα παιδιά τους με την όποια καλύτερη παιδεία υπήρχε στην πόλη την εποχή εκείνη.
Ο μεγαλύτερος γιος τους, ο Θεοχάρης (γεννήθηκε γύρω στα 1760 μΧ), διέθετε μεγάλη έφεση για τα γράμματα. Διδάχθηκε την «θύραθεν σοφία» στην περίφημη τότε σχολή της Άρτας, τη σχολή Μανολάκη Καστοριώτη. Εκεί την εποχή εκείνη δίδασκε ο μεγάλος δάσκαλος και ιεροψάλτης, Δημήτριος Οικονομόπουλος Βενδραμής από το Μεσολλόγι.
Στη σχολή διδάσκονταν ο Όσιος Θεοχάρης, αλλά ο ίδιος με την αγία του ζωή και τις θεόπνευστες παραινέσεις δίδασκε τους συμμαθητές του, πολλοί από τους οποίους παρακινήθηκαν και έγιναν ιερείς και μοναχοί. Από την ηλικία αυτή φανερώθηκε η δύναμη και η πειθώ του λόγου του Αγίου, αφού έβγαινε φυσικά από μια καρδιά που τη φλόγιζε η αγάπη του Θεού. Τον δε «ἁπλὸ καὶ ἀκέραιον στὴν ψυχὴ» Απόστολο ανέλαβε ο ίδιος ο πατέρας του.
Η συνέχεια στο επόμενο
*Η Μαρία Τζαχρίστα είναι νοσηλεύτρια, φοιτήτρια στο ΕΑΠ (Ελεύθερο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο) το τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, αντιπρόεδρος Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Ελεούσας