ΜΕΡΟΣ Β΄

Επισκέψεις στην Άρτα
Κατά τας απογευματινάς ώρας ο βασιλεύς, συνοδευόμενος υπό των υπασπιστών του, επεσκέφθη το εσωτερικόν του φρουρίου, όπου επεθεώρησαν την εκεί στρατοπεδευμένην στρατιωτικήν μονάδα, η οποία αφού απέδωσε τας τιμάς παρήλασε έπειτα και ενώπιόν του. Κατά την αναχώρησίν του επεσκέφθη την κάτωθι της πύλης τού φρουρίου ισραηλιτικήν συναγωγήν, όπου οι συγκεντρωμένοι εκεί ισραηλίται πάλιν εγκαρδίως μετά σημαιών και ζητωκραυγών τον υπεδέχθησαν.
Η οδός προς την συναγωγήν από την πύλην του φρουρίου, δια της πλατείας του φρουραρχείου (σήμερον Ωρολογίου) ήτο εστρωμένη με κλάδους πεύκης και δάφνης. Ο βασιλεύς εις την συναγωγήν πάλιν ηυχαρίστησε τους συγκεντρωμένους και είπε ότι είναι πολύ ευχαριστημένος. Το βράδι της ιδίας ημέρας της αφίξεώς του ήλθον εξ Ιωαννίνων εις Άρταν οι εκεί βελής και φρούραρχος και τον εχαιρέτησαν εις την οικίαν Καραπάνου. Έπειτα κατά ώραν 10ην νυκτερινήν μετέβη εις την μητρόπολιν.
Την επομένην 17ην Σεπτεμβρίου και ώραν 9ην π.μ., ο βασιλεύς μετέβη εις την γέφυραν Αράχθου, όπου διλοχία τουρκικού στρατού παρατεταγμένη απέδωσε τιμάς. Ο βασιλεύς, αφού εχαιρέτησε τον Τούρκον διοικητήν των εν γεφύρα καταυλισμένων τουρκικών στρατευμάτων χιλίαρχον-συνταγματάρχην Αλή Ριζά Βέην, του απένειμε το παράσημον του χρυσού Σταυρού των Ιπποτών του Τάγματος του Σωτήρος.
Εκεί εις την εντεύθεν της γεφύρας προς την Άρταν γηραιάν πλάτανον, έγραψε το όνομά του και έπειτα εις την προσπάθειαν εξ αξιωματικών της ακολουθίας του να αγκαλιάσουν την πλάτανον, προσετέθη και ο ίδιος δια να επιτευχθή η περίζωσίς της. Επιστρέψας εκ Γεφύρας εις την πόλιν, επεσκέφθη το ισραηλιτικόν σχολείον όπου τον υπεδέχθησαν ο αρχιρραββίνος Χαήμ Ισή μετά του Μιχαήλ Μπέσου, Μουσέ Τζάφου καί Σαλώμ Γιοχανά, ο διδιδάκαλος, οι μαθηταί και πολλοί άλλοι Ισραηλίται. Έπειτα επεσκέφθη την Παρηγορήτριαν και την Αγίαν Θεοδώραν και επέστρεψε εις την οικίαν Καραπάνου.

Μια πικάντικη ιστορία
Η δυναστεία του Γλύξμπουργκ διακρίθηκε και για τις ροζ ιστορίες της. Περί το 1960 οι παλαιότεροι θυμόμαστε τις «ατασθαλίες» του τότε διαδόχου Κωνσταντίνου.
Ο έρωτας του παππού του Κωνσταντίνου Α΄ την δεκαετία του 1910 με την Ιταλίδα τραγουδίστρια Πάολα καταλαμβάνει κάποιες σελίδες από το βιβλίο του έγκυρου ιστορικού Γ. Μαυροκορδάτου. Κάποιες τέτοιες ιστορίες του πρώτου της δυναστείας Γεωργίου Α΄ φαίνεται να έγιναν και στο ταξίδι του στην Άρτα του 1881, οι οποίες περιλαμβάνονται και στο ιστορικό μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου «Ιμαρέτ, στη σκιά του ρολογιού». Κατά την παραμονή του στην Άρτα, ο βασιλιάς δια των υπασπιστών του φέρεται να ζή- τησε από τον δήμαρχο γυναίκα να τον συντροφεύσει τη νύχτα. Ο Δήμαρχος καταλήφθηκε από κρύο ιδρώτα και συγκάλεσε εκτάκτως δημοτικό συμβούλιο.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία κάποιου γυμνασιάρχη εκείνης της εποχής, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Δημήτρη Καρατζένη, έγινε πιεστική πρόταση σε μία Κερκυραία μοδίστρα, που βρισκόταν στην Άρτα εκείνη την εποχή, η οποία δέχθηκε να συντροφεύσει τον βασιλιά και έτσι ο δήμαρχος ησύχασε. Φαίνεται ότι το ίδιο επαναλήφθηκε και κατά την διαμονή του βασιλιά στους Καλαρρύτες. Και εδώ διασώζεται η πληροφορία ότι ωραία Καλαρρυώτισσα εκπλήρωσε την επιθυμία του βασιλιά, πράγμα που τις στοίχισε το διαζύγιο από τον άνδρα της.

Περιοδεία στα Τζουμέρκα
Η εκκίνησις δια τα Τζουμέρκα έγινε από την Άρταν την 12.30 ώραν μεσημβρινήν της 21ης Σεπτεμβρίου, ημέραν Δευτέραν.
Ο στρατός ήτο πάλιν παρατεταγμένος μέχρι της εξόδου της πόλεως (Αγίων Θεοδώρων). Επροπορεύετο η υπό τον μοίραρχον Ι. Μήλιον έφιππος χωροφυλακή, ηκολούθη δε υπό τον ίλαρχον Κ. Γρίβαν ίλη ιππικού. Ο Μητροπολίτης ηκολούθησε και αυτός έφιππος φέρων το απονεμηθέν αυτώ παράσημον μέχρι της καμπτομένης προς Τζουμέρκα οδού (διόδια).
Τό βράδι διενυκτέρευσευν εις Κάτω Καλεντίνην και το πρωί της επομένης, ακολουθών την παλαιάν οδόν προς Τζουμέρκα, δεξιά τής θέσεως Τσαρακλή των Πιστιανών, κατήλθεν εις Φτέρην όπου υπό την εκεί στηθείσαν αψίδα τον εχαιρέτησαν οι κάτοικοι των 80 οικογενειών της Νησίστης, έπειτα επροχώρησεν εις Κρυονέρι όπου εγευμάτισε. Μετά ταύτα ακολουθών την οδόν δια των θέσεων Αγρηλιάς, Καρκαβελέϊκα, Μακρυκάμπου, την Γκούραν Λεπιανών, έφθασε μέσω Σερέσι κατά το εσπέρας εις το χωριό Σχωρέτσιανα (Καταρράκτην) και κατέλυσε εις την Μονήν Αγίας Αικατερίνης.
Το πρωί 7 π.μ. ώραν της 24ης Σεπτεμβρίου ανεχώρησε δια τα Άγναντα, όπου οι κάτοικοι συγκεντρωθέντες θερμώς τον επευφήμησαν. Αναχωρήσας αμέσως εξ Αγνάντων, περί ώραν 11 π.μ., έφθασεν εις την είσοδον (Παναγία) του χωριού Πραμάντων, όπου τον ανέμενον όλοι οι κάτοικοι του χωριού, ιεροφορημένοι ιερείς και οι αξιωματικοί του εκεί εδρεύοντος τάγματος. Μετά δίωρον διαμονήν απήλθεν εις Καλαρρύτας, προπεμφθείς υπό απείρου πλήθους ανευφημούντος και ζητωκραυγάζοντος μέχρι ικανής αποστάσεως.
Μετά μιας ώρας διαδρομήν έφθασεν εις την συνοικίαν «Χρηστοί» των Πραμάντων. Νέα θερμή υποδοχή εκ μέρους των κατοίκων. Εκεί είχον αφιχθή και κάτοικοι εκ των χωρίων της δεξιάς όχθης του ποταμού Καλαρριώτικου, οι οποίοι θα παρέμενον ακόμη εις την τουρκικήν σκλαβιάν και εξέφρασαν το παράπονόν των. Κατόπιν ο βασιλεύς μετά της ακολουθίας του επροχώρησε και, κατά τας βραδινάς ώρας, έφθασε εις το χωριό Καλαρρύτες, όπου εκ μέρους των κατοίκων και των προυχόντων του εγένετο νέα θερμοτάτη υποδοχή. Εις Καλαρρύτες παρέμεινε την επομένην της αφίξεώς του ημέραν Πέμπτην, την Παρασκευήν και το Σάββατον, την δε Κυριακήν 27 Σεπτεμβρίου ανεχώρησε διά «Χαλίκι» Τρικάλων.

Το πέρασμα του βασιλιά από το Δίστρατο και τη Φτέρη
Το πέρασμα του βασιλιά από τα χωριά μας περιγράφεται στο ημερολόγιο κάποιου αξιωματικού της συνοδείας του.
«Η περιοχή απόκρημνος. Αφιππεύσαμεν. Άρχεται να βρέχει. 9 και 18 Λουκούρεσι. Ενταύθα υπάρχει στήλη πετρών εκ του μέρους δε τούτου είναι άποπτα τα όρη των Καλαρρύττων, ο Ασπροπόταμος, κάτωθεν δε τα χωρία Μιάρι, Τετράκωμο, Λουψίστα, Αθαμανία, Βουργαρέλι και μακρύτερα το Χόσεψι και Ράμια. Εντεύθεν η οδός άρχεται ομαλή, κατά συνέπειαν ιππεύσαμεν πάλι. 10′ παρά 1/4 η οδός δικρανούται, η δεξιά άγει εις χωρίον Μπούγα μία ώρα απέχον της οδού. 10 παρά 5, 4η εξαιθρία Λάκκα Μπετούλια. 10 και 10 Λύκαλωνα.
Η βροχή έπαυσεν, ο ουρανός όμως συννεφώδης. Η οδός ακολουθούσα την οφρύν του όρους είναι στενή και αριστερά απόκρημνος. Αφιππεύσαμεν. Βαίνοντες επί της οδού ταύτης βλέπομεν επί του απέναντι λόφου τον λόφον Καθαροβούνι ένα Τουρκικόν στρατόπεδον και πέραν αυτού χωρίον Νισίστα κατοικούμενον υπό 250 οικογενειών.
Μετ’ ολίγον κάμπτομεν δεξιά και αμέσως κατερχόμεθα απότομον κατωφέρειαν κάμποντες πάλιν αμέσως προς αριστερά. Κατά την κατάβασίν μας ταύτην η Α.Μ. (Αυτού Μεγαλειότης) ανήλθεν εις την κορυφήν του αριστερά οδού ευρισκομένου αποκρήμνου δασώδους λόφου ήτις Τραπεζάκι καλείται. Η κορυφή αυτή σχηματίζει μικρόν οροπέδιον ένθα σταθμεύουσι 10 Στρατιώται υφ’ ένα Δεκανέα του 2ου εύζων τάγματος. Η θέσις είναι μαγευτική.
Ακριβώς κάτωθεν του λόφου τούτου διέρχεται ο Άραχθος. Αντίκρυ επί του τουρκικού υψούται το όρος Καθαροβούνι κατάφυτον. Επί του όρους τούτου βλέπομεν 5 σκηνάς ένθα, ως οι άνδρες του ημετέρου αποσπάσματος μας επληροφόρησαν, σταθμεύει απόσπασμα Τουρκικόν 30 ανδρών υφ’ ένα Αξιωματικόν. Εσταματήσαμεν ενταύθα 10 λεπτά, τη δε 10 και 1/2 π.μ. κατήλθομεν του λόφου και επανεύρομεν την οδόν ημών. 11 παρά 5 αφίχθημεν εις θέσιν Καρυάν λαβούσαν το όνομα τούτο εκ του εκεί ευρισκομένου ομωνύμου υψηλού δένδρου. 11 και 5 λεπτά κατήλθομεν εντελώς, ιππεύσαμεν και αμέσως διήλθομεν ρύακα, όστις έχει πηγάς του εις το χωρίον Μπούγαν και Βήσσιανην. Προχωρήσαντες ολίγον διήλθομεν υπό αψίδα ανεyερθείσαν υπό των 80 εκεί μετοικησασών οικογενειών του χωρίου Νησίστας, περ ου λόyον εποίησαμεν ανωτέρω. Οι χωρικοί ούτοι υπεδέξαντο την Α.Μ. μετά ζητωκραυγών, υπέβαλον δε παράπονα τινά κατά του ιδιοκτήτου των εκεί κτημάτων Οθωμανού Μπέη».
Φαίνεται ότι η διαδρομή που ακολούθησε το απόσπασμα τον βασιλιά, ήταν Καλεντίνη – Ράχη Τσουβαλέϊκα, Τσαρακλέϊκα, Λυκάλωνα. Κατέβηκε προς τη Φτέρη από του Καρέζου, έτσι που το φυλάκιο που είναι δίπλα στο Σχολείο «λόφος Τραπεζάκι» να βρίσκεται αριστερά του δρόμου. Για να ακολουθήσουν αυτή τη διαδρομή φαίνεται ότι δεν είχε γίνει ακόμη το Καλντερίμι, του οποίου η διαδρομή Αγία Τριάδα – Φτέρη είναι εντελώς διαφορετική, ή για κάποιους λόγους, ο βασιλιάς ακολούθησε άλλη διαδρομή πάνω από τις κορυφογραμμές των λόφων.
Όπως φαίνεται από την περιγραφή, αλλά όπως θυμούνται και οι παλαιότεροι του χωριού, τα δάση εκείνη την εποχή ήταν πολύ πυκνά. Το δάσος στις Λυκούρες (Δίστρατο) από πελώρια δένδρα (βελανιδιές, πουρνάρια, αριές κτλ) ήταν ονομαστό. Αυτό το δάσος το κατέστρεψαν οι καρβουνιάρηδες, οι οποίοι κόβαν τους κορμούς και τους κάνανε κάρβουνο και το πουλούσαν στην Άρτα.
Η παρουσία των λύκων φαίνεται και από πολλά τοπωνύμια (Λυκουσέϊκο, Λυκνάρα). Στην κορυφή του Τραπεζακίου υπάρχει η τοποθεσία Λυκάλωνο (αναφέρεται και στο οδοιπορικό του βασιλιά) όπου κατά την παράδοση οι λύκοι χόρευαν πιασμένοι γύρω – γύρω με τα δόντια από τις ουρές τους. Άλλωστε η παλαιότερη ονομασία της θέσης του Δίστρατου ήταν «Λυκούρες», προφανώς εξαιτίας της παρουσίας λύ- κων στην περιοχή.

*Ο Χρήστος Ντάλας είναι πολιτικός και τοπογράφος μηχανικός

— ΤΕΛΟΣ —