ΜΕΡΟΣ Α΄

Αυτές τις μέρες με τον θάνατο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου γράφτηκε η τελευταία σελίδα του επίλογου της βασιλείας στην Ελλάδα. Πρώτος της δυναστείας ο Γεώργιος Α΄ (1845 – 1913) και τελευταίος ο Κωνσταντίνος Β΄ (1904 – 1913).
Ο Γεώργιος Α΄ του βασιλικού οίκου του Γλύξμπουργκ της Δανίας, μετά την έξωση του Όθω- να, εκλέχτηκε βασιλιάς της Ελλάδας. Ανέλαβε το 1863 σε ηλικία 18 ετών, βασίλεψε μισό αιώνα μέχρι το 1913 όταν δολοφονήθηκε. Από τους αγαπητούς βασιλιάδες, στη βασιλεία του είδε την Ελλάδα από τα σύνορα Αμβρακικού – Μαλιακού σχεδόν να διπλασιάζεται.
Μετά το συνέδριο του Βερολίνου το 1878 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η Θεσσαλία και τμήμα της Ηπείρου ανατολικά του Αράχθου. Τον Ιούλιο 1881 καταλήφθηκε η Άρτα από τον Ελληνικό στρατό. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ο βασιλιάς της Ελλάδας επισκέφθηκε τα μόλις απελευθερωμένα εδάφη.

Η προσάρτηση της Άρτας το 1881
Μετά το 1830 το νέο Ελληνικό κράτος περιλάμβανε μόνο την Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες, τις Σποράδες και τα νησιά του Αργοσαρωνικού.
Το 1864 η Αγγλία παραχώρησε και τα Επτάνησα σαν προίκα της Ελλάδας για την ανάληψη της βασιλείας από τον Γεώργιο Α΄ τον Γλύξμπουργκ. Το 1878 τελειώνει ένας ακόμα Ρωσοτουρκικός πόλεμος με νίκη των Ρώσων. Στο συνέδριο του Βερολίνου το 1878 υπογράφηκε πρωτόκολλο για νέα ρύθμιση των συνόρων της Ελλάδας σε Ήπειρο – Θεσσαλία με προτεινόμενα σύνορα αρχικά την γραμμή των ποταμών Καλαμά (Θύαμις) – Σαλαμβρία (Πηνειός). Τελικά, έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις η γραμμή των συνόρων κατέληξε στον Άραχθο επειδή οι Οθωμανοί προφασιζόντουσαν αντιδράσεις των Αλβανών.
Η ελληνοτουρκική συμφωνία παραχώρησης της Θεσσαλίας, πλην της Ελασσόνας και τμήματος της Ηπείρου ανατολικά του Αράχθου, υπογράφηκε στις 20 Ιουνίου 1881. Αμέσως ξεκίνησε η εκκένωση των περιοχών από τις Οθωμανικές αρχές και σε φρενίτιδα ενθουσιασμού άρχισε η κατάληψη από τον Ελληνικό στρατό. Στις 23 Ιουνίου1881 ο Ελληνικός στρατός υπό τον υποστράτηγο Σκαρλάτο Σούτσο κατέλαβε την Άρτα «εξ ονόματος του βασιλέως Γεωργίου Α΄».

Η επίσκεψη στην Άρτα
Με την κατάληψη της Άρτας και τμήματος της Θεσσαλίας και του Ελληνικού στρατού, σε εκτέλεση της συνθήκης του Βερολίνου, ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ γνωστοποίησε την απόφασή του να επισκεφθεί τα διαμερίσματα αυτά.
Κατ’ αρχήν την Άρτα, στην οποία ο Ελληνικός στρατός είχε εισέλθει την 24 Ιουνίου 1864 και στη συνέχεια της Θεσσαλίας, η οποία παραδόθηκε στην Ελλάδα μετά από 40 ημέρες. Από τα ανάκτορα καταρτίστηκε πρόγραμμα και στις 22 Ιουλίου αναχώρησε από την Αθήνα για το Μενίδι ίλη ιππικού υπό τον ίλαρχο Κωνσταντίνο Γαρδικιώτη Γρίβα και δύο ενωμοτίες χωροφυλάκων. Παρακολουθούμε το ταξίδι του βασιλιά Γεωργίου Α΄ στην Άρτα από το βιβλίο του Δ. Καρατζένη «Η εκατονταετηρίς της Άρτας 1881 – 1981».

Πειραιάς – Μενίδι με καράβι
Την Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 1881 ο βασιλιάς συνοδευόμενος από τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο κατέβηκε στον Πειραιά.
Εις τον Πειραιά επεβιβάσθησαν αμέσως της «Αμφιτρίτης» με σκοπόν να αναχωρήσουν κατά το μεσονύκτιον. Λόγω όμως σφοδράς θαλασσοταραχής, μόλις την 5ην πρωϊνήν τής 14ης Σεπτεμβρίου κατέστη του πλοίου δυνατός ο απόπλους.
Ο βασιλεύς και η συνοδεία του την «Αμφιτρίτην» επροχώρησαν εις Κόρινθον, όπου ο λαός τής πόλεως και των γύρω χωριών υπεδέχθησαν αυτούς εν μέσω ζητωκραυγών. Εν συνεχεία μετέβησαν στο Λουτράκι, όπου επεβιβάσθησαν του «ΕΛΛΑΣ» και συνεχίστηκε το ταξίδι των.
Από τας Πάτρας όπου διήλθαν περί το μεσονύκτιον, ακολούθησε τον βασιλέα μέχρι Λευκάδος η δυτική ναυτική μοίρα υπό τον πλοίαρ- χον Μ. Κανάρην, αποτελουμένη εκ των πολεμικών πλοίων «ΕΛΛΑΣ», «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ», «ΣΠΕΤΣΑΙ» και «ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ». Το φέρον τον βασιλέα και την συνοδείαν πλοίον κατέπλευσε περί ώραν 10ην π.μ. της 15ης Σεπτεμβρίου εις τον «Αλέξανδρον» Λευκάδος, όπου ο βασιλεύς και η συνοδεία του επιβιβάσθησαν περί ώραν 1.30 μεσημβρινήν, λέμβων συρομένων υπό ατμακάτου και διήλθον έμπροσθεν τού φρουρίου τής Λευκάδος. Τα συγκεντρωθέντα εις την παραλίαν πλήθη εζητωκραύγαζαν ζωηρώς τους επισήμους. Εν συνεχεία επεβιβάσθησαν άλλου πλοίου τής «ΙΡΙΔΟΣ» και κατηυθύνθησαν προς τον Αμβρακικόν.
Κατά την διέλευσιν του πλοίου εκ του στενού τής Πρεβέζης, ο βασιλεύς έγινεν αντικείμενον θερμοτάτων εκδηλώσεων και χειροκροτημάτων εκ μέρους του συγκεντρωθέντος εις την παραλίαν χριστιανικού, Ελληνικού στοιχείου, τουρκικόν δε απόσπασμα παρατεταγμένον εις αυτήν απέδωσε τιμάς. Τιμής ένεκεν αι τουρκικαί αρχαί Πρεβέζης διά πλοιαρίων ηκολούθησαν την «ΙΡΙ- ΔΑ» μέχρι του στομίου του Αμβρακικού.
Περί την 16ην απογευματινήν της ιδίας ημέρας το πλοίον έφθασε εις το λιμάνι του Βάλτου, Μενίδι, εις την παραλίαν του οποίου είχε συγκεντρωθεί άπειρον πλήθος εκ των γύρω χωριών και επευφήμησε τον βασιλέα, την δε επομένην τον ηκολούθησε μέχρι της Άρτης.
Ο βασιλεύς διενυκτέρευσε επί του πλοίου και την πρωΐαν της 16ης Σεπτεμβρίου εξήλθεν εις την ξηράν, όπου τα διανυκτερεύοντα εις το ύπαιθρον από την προηγουμένην πλήθη εζητωκραύγασαν και εχαιρέτησαν την άφιξίν του.

Είσοδος στην Άρτα
Εις την γέφυραν Αννίνου, παλαιόν τώρα όριον της Ελλάδος, όπου μετ’ ολίγον έφθασε η συνοδεία, είχε παραταχθή και απέδωσε τιμάς το 7ον τάγμα ευζώνων. Ο ενθουσιασμός των εκεί συγκεντρωθέντων κατοίκων εκ των γύρω χωριών ήταν ακράτητος. Όλοι έκλαιον από χαρά.
Επί της γεφύρας είχε στηθή δαπάναις του Καραπάνου αψίδα, φέρουσα τας προτομάς των βασιλέων και άνωθεν αυτών το ελληνικόν στέμμα και τα γράμματα Γ.Α.Β.Ε., κάτωθεν δε των προτομών την φράσιν «ΖΗΤΩ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ» και έπειτα «ΔΙΑΒΗΘΙ. ΠΡΩΤΟΝ ΣΗΜΕΙΟΝ ΕΝΩΣΕΩΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ». Και κατόπιν, επί της αυτής αψίδος η προτομή του πρωθυπουργού Κουμουνδούρου.
Εις μικράν απόστασιν από του Αννίνου είναι η διασταύρωσις της οδού προς τα χωριά Κομπότι και Σελλάδες, όπου είχε συγκεντρωθεί ένα πλήθος έως 6.000 ενθουσιώντων ανθρώπων παραληρούντων, με επικεφαλής τον Γεώργιον Παχύν. Κάτωθεν της εκεί στηθείσης αψίδος είχαν υποδεχθεί προηγουμένως τον πρωθυπουργόν και ανέμενον οι κάτοικοι να υποδεχθούν τον βασιλέα. Όλοι έκλαιον από χαράν. Εν συνεχεία ανεχώρησεν εις Άρταν, ακολουθούμενος από πλήθος λαού, πεζή και εφίππου, και έφθασεν εις την είσοδον της πόλεως, εις θέσιν Αγίων Θεοδώρων, περί ώραν 12η μεσημβρινήν.
Οι κάτοικοι της πόλεως και των πέριξ χωριών οι οποίοι συνέρρευσαν δια να υποδεχθούν τον βασιλέα, υπολογιζόμενοι εις 8.000 εν συνόλω, είχον εξέλθει εις ικανήν απόστασιν της πόλεως, πεζή και έφιπποι, καταλαβόντες θέσεις αναμονής εκατέρωθεν της οδού. Αι αρχαί της πόλεως και ο κύριος όγκος του πλήθους παρέμειναν συγκεντρωμένοι εις θέσιν Άγιοι Θεόδωροι. Τα πέριξ υψώματα είχον καταληφθεί και αυτά υπό του πλήθους, όπου και το 1ο τάγμα πυροβολικού παρατεταγμένον υπό τον ταγματάρχην Α. Βάσον θα απέδιδε τους χαιρετιστηρίους κανονιοβολισμούς.

Υποδοχή στην Άρτα
Κάτωθεν μεγαλοπρεπούς αψίδος ανέμενεν ο δήμαρχος Αντωνόπουλος μετά του συμβουλίου του, ο μητροπολίτης μετά του κλήρου, ο αρχιρραββίνος μετά της ακολουθίας του, ως και αι λοιπαί πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί.
Η υποδοχή υπήρξε πρωτοφανής, ο ενθουσιασμός ακράτητος και η συγκίνησις όλων καταφανής. Άλλοι επευφήμουν συνεχώς τον βασιλέα και άλλοι έκλαιον. Ήτο η ώρα 12.30 μεσημβρινή όταν ο βασιλεύς εσταμάτησε προ της αψίδος. Εις μίαν στιγμήν ο δήμαρχος κατώρθωσε να συνέλθη από την συγκίνησιν και να δυνηθή να προσφωνήση δι΄ ολίyων τον βασιλέα και να τον χαιρετίση. Ηκολούθησεν ο μητροπολίτης Σεραφείμ Ξενόπουλος προσφωνών και αυτός τον βασιλέα.
Ως ετελείωσε, προηγουμένης της μουσικής εκ λαϊκών οργάνων των συντεχνιών της πόλεως, των σημαιών και χιλιάδων πεζών και ιππέων, άνδρών, γυναικών και παίδων, ο βασιλεύς μετά της συνοδείας του επροχώρησε προς την πόλιν η οποία ήτο σημαιοστόλιστος. Τα παράθυρα των οικιών ήσαν κατάμεστα κόσμου και εξ αυτών ερρίπτοντο συνεχώς άνθη και ζαχαρωτά. Το ίδιον έπραττον και αι ολίγαι Οθωμανίδες κατά την διάβασίν του από το Τουρκοπάζαρο. Τέλος, η συνοδεία έφθασε εις την Μητρόπολιν, όπου ανέ- μενε ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος και αμέσως ο βασιλεύς εισήλθεν εις τον ναόν της, όπου εψάλει δοξολογία.

*Ο Χρήστος Ντάλας είναι πολιτικός και τοπογράφος μηχανικός

Στο επόμενο φύλλο οι επισκέψεις στην Άρτα, μια πικάντικη ιστορία, περιοδεία στα Τζουμέρκα, πέρασμα από Δίστρατο…