ΒΑΘΥΣ γνώστης της Αρχαιοελληνικής Ιατρικής ως αποτέλεσμα επιστημονικής μελέτης, ο συμπατριώτης μας (από το χωριό Σελλάδες) Ευάγγελος Νάνος, διακεκριμένος και καταξιωμένος χειρουργός, παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό ένα εξαιρετικό βιβλίο που όχι μόνοι αξίζει να κοσμεί τις βιβλιοθήκες αλλά και να διαβαστεί από όλους.

Τίτλος του «Το λάμπον πνεύμα της ΑρχαιοΕλληνικής Ιατρικής», που όπως γράφει στο σημερινό του άρθρο, στον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ», ο φίλος από καρδιάς και πολύτιμος συνεργάτης μας Βασίλης Τάτσης, φιλόλογος, πρόκειται «για βιβλίο που εκπέμπει φως. Το φως της Αρχαιοελληνικής Ιατρικής, αλλά και το φως του συγγραφέα και χειρουργού ιατρού κ. Ευάγγελου Νάνου».
Το Αρτινό κοινό θα έχει την τύχη και συνάμα την ευκαιρία να γνωρίσει πολύ περισσότερα στην παρουσίαση του βιβλίου που θα γίνει το προσεχές Σάββατο στην αίθουσα του Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ» (7:30 το βράδυ) που από κοινού με τον Ιατρικό Σύλλογο και χορηγό επικοινωνίας την εφημερίδα μας, διοργανώνουν την εκδήλωση.
Ο «Τ» απέσπασε συνέντευξη από τον συγγραφέα, ο οποίος αποκαλύπτει την βαθιά σχέση και αγάπη του για την αρχαία Ελληνική γραμματεία και τον θαυμαστό τρόπο που αυτή εκφράζεται, γεγονός που αποτέλεσε και το κίνητρο για το σπουδαίο του πόνημα.
Μιλάει, επίσης, για την σύγχρονη ιατρική και την πρόοδό της, τα συναισθήματά του όταν βλέπει να καταπατάται ο όρος του Ιπποκράτη, για το επίπεδο παροχής υπηρεσιών υγείας στην χώρα μας, για τις ανίατες ασθένειες και πόσο κοντά βρισκόμαστε στην αντιμετώπισή τους, για τη νέα γενιά γιατρών που αναγκάζεται να μεταναστεύσει, αλλά και την σχέση του με την ιδιαίτερη πατρίδα και το χωριό του Σελλάδες.
Απάντηση παράλληλα δίνει και στο ερώτημα αν θα τού έλεγαν να επιλέξει αυστηρά ανάμεσα στην ιατρική και την φιλοσοφία. Την ενδιαφέρουσα συνέντευξη παραθέτουμε στη συνέχεια.

Συνέντευξη στην Βίκυ Καινούργιου

Ερ: Ποια σκέψη, κατάσταση ή διαπίστωση σάς οδήγησε στην συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Απ: Oι κυριότεροι λόγοι που αποτέλεσαν το έναυσμα για την συγγραφή αυτού του βιβλίου είναι οι εξής: Πρώτον, η αγάπη μου για την αρχαία Ελληνική γραμματεία και τον θαυμαστό τρόπο με τον οποίο αυτή εκφράζεται, δεύτερον, το κύρος που έχει αυτή η γραμματεία και ιδιαίτερα η ιατρική σ’ όλο τον κόσμο, τρίτον, η σημαντική πρόοδος που είχαν κάνει οι Αρχαίοι Έλληνες στην καλλιέργεια και διατήρηση της ψυχικής υγείας και της συναισθηματικής ωριμότητας και τέταρτον, η σημαντική υστέρηση των Ελλήνων ιατρών στη γνώση και κατανόηση των επιτευγμάτων της αρχαιοελληνικής ιατρικής.

Ερ: Ολοκληρώνοντας την ανάγνωσή του, οφείλω να επισημάνω πως αναρωτήθηκα:
Σε τι ποσοστό όσα «Το λάμπον πνεύμα της
Αρχαιοελληνικής Ιατρικής» είχε προσδώσει στην επιστήμη αυτή, εφαρμόζονται
σήμερα; Εσείς τι πιστεύετε επ’ αυτού;
Απ: Είναι δύσκολο να υπολογίσει κάποιος την επίδραση της αρχαιοελληνικής ιατρικής στο σήμερα, σε ποσοστά. Θα μπορούσα, ωστόσο, να αναφέρω σε ποιους τομείς έχει γίνει αυτή η επίδραση. Καταρχάς στην ορολογία της ιατρικής που είναι εννοιολογική, σαφής και περιεκτική. Δεύτερον, στην ψυχική υγεία η οποία ήταν πληρέστερη καθώς απευθυνόταν περισσότερο στην κοινωνία και λιγότερο στο άτομο και τρίτον, στην δεοντολογία και το πνεύμα άσκησης της ιατρικής που περιλαμβάνει τον απόλυτο σεβασμό του ασθενούς και την παροχή ιατρικών υπηρεσιών χωρίς διακρίσεις και προκαταλήψεις, δηλαδή ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και των πιστεύω του.

Ερ: «Οι Έλληνες γιατροί και φιλόσοφοι
-επισημαίνετε- μάς δίδαξαν ότι η ελευθερία,
η ανάληψη ευθύνης, η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η αλήθεια, η ειρήνη, η αυτογνωσία, η
ισονομία και η ισηγορία είναι στοιχεία απαραίτητα για την ψυχική ωρίμανση και την υγεία
του ανθρώπου». Δεδομένου αυτού, πόσο απομακρυνόμαστε σήμερα από αυτόν τον στόχο;
Απ: Οι Έλληνες ιατροί κατά ένα μεγάλο ποσοστό ανταποκρίνονται σε αρκετά από τα παραπάνω στοιχεία. Ωστόσο, σε αρκετές επίσης περιπτώσεις διακρίνουμε φαινόμενα εμπορευματοποίησης και ατομικισμού που απομακρύνουν από αυτούς τους στόχους ή τουλάχιστον από κάποιους απ’ αυτούς. Τα τελευταία δε χρόνια τα φαινόμενα αυτά έχουν ενταθεί. Αυτά τα φαινόμενα παρατηρούνται και στην κοινωνία γενικότερα και δυστυχώς οι γιατροί δεν αποτελούν εξαίρεση. Παρόλα αυτά ας είμαστε αισιόδοξοι, υπάρχουν σημαντικές εστίες αντίστασης και στην κοινωνία και στον ιατρικό κόσμο.

Ερ: Οι σύγχρονες μέθοδοι άσκησης της
ιατρικής (εξετάσεις απεικονιστικές,
βιοχημικές κλπ) συνέβαλαν -κατά την
άποψή σας- στην αμιγώς εξατομικευμένη
και μονομερή αντιμετώπιση της ασθένειας
σε αντίθεση με την ολιστική θεώρηση του ασθενούς όπως δίδαξε ο Ιπποκράτης;
Απ: Η πρόοδος της ιατρικής τόσο στον διαγνωστικό όσο και στον θεραπευτικό τομέα καθώς και η εξατομίκευσή της σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αντιτάσσεται στο πνεύμα της ολιστικής θεώρησης της ιατρικής. Το σωστό είναι να υπάρχει μια συμπληρωματική άσκηση της εξατομικευμένης ιατρικής χωρίς να παραμελείται η ολιστική θεώρηση. Αυτό που δεν προάγει ούτε την ιατρική ούτε την κοινωνία είναι η μονομερής άσκηση της ιατρικής με αποκλεισμούς και ευνοϊκές παροχές.

Ερ: Πώς νιώθετε όταν
καταπατάται ο όρκος του;
Απ: Θλίβομαι βαθιά όταν αγνοούνται ή καταπατούνται οι αρχές και οι αξίες της Ιπποκρατικής ηθικής και δεοντολογίας. Παράλληλα, όμως, νοιώθω και την ηθική υποχρέωση να τις υπερασπιστώ με όση δύναμη και δυνατότητα έχω. Δεν παύω, βέβαια, να πιστεύω ότι αυτές θα τύχουν ευρύτερης εφαρμογής, επεξεργασίας και βελτίωσης, αν χρειασθεί.

Ερ: Αν – όπως η αρχαιοελληνική ιατρική
διδάσκει – το περιβάλλον έχει τόσο σοβαρή
αντανάκλαση στην υγεία του ανθρώπου και
η απομόνωση στην συναισθηματική και
ψυχική αντίστοιχα, μετά την καραντίνα και
τον απομονωτισμό που επιβλήθηκε σε
καιρούς πανδημίας, τι να περιμένουμε;
Απ: Σίγουρα η πρόσφατη καραντίνα, όπως άλλωστε κάθε εγκλεισμός, επέδρασσε δυσμενώς στην ψυχική και την συναισθηματική υγεία των ανθρώπων και ιδίως των παιδιών, καθώς σ’ αυτά δεν είχε ολοκληρωθεί ούτε η ψυχική ούτε η συναισθηματική ωρίμανση. Καταρχάς είναι ευθύνη της πολιτείας να μελετήσει και να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, αλλά και οι γιατροί και οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς πρέπει να συμβάλλουν.

Ερ: Διαρκές και μέγα το ζήτημα της

δωρεάν παροχής υγείας σε όλους μέσω
του ΕΣΥ (Εθνικού Συστήματος Υγείας).
Μπορεί να υπάρξει κατά την άποψή
σας σε απόλυτο βαθμό και υπό
ποια μορφή και λειτουργικότητα;
Απ: Η παροχή υγείας πρέπει να είναι μέλημα πρώτης προτεραιότητας για κάθε ευνομούμενο κράτος, το οποίο οφείλει να παρέχει υγεία σε όσους το έχουν ανάγκη ανεξάρτητα από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του καθενός. Σε μερικές περιπτώσεις, ωστόσο, μπορεί να υπάρξει συμμετοχή του ιδιωτικού παράγοντα σε όσους όμως θέλουν και μπορούν να επωμισθούν το κόστος. Δυστυχώς, το επίπεδο παροχής υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας όχι μόνο δεν είναι επαρκές, αλλά έχει υποστεί σημαντική απαξίωση κατά τα τελευταία χρόνια, όπως φάνηκε καθαρά με την πανδημία COVID 19. Απαιτείται άμεση ενίσχυση του ΕΣΥ τόσο με την πρόσληψη ανθρώπινου δυναμικού, στο οποίο πρέπει να δοθούν βελτιωμένες κατά πολύ αμοιβές όσο και με την βελτίωση των υποδομών.

Ερ: Σε τι επίπεδο βρίσκεται – κατά
τη γνώμη σας – η ιατρική
επιστήμη σήμερα στην Ελλάδα;
Απ: Η ιατρική στην Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά καλό επίπεδο όσον αφορά την επιστημονική επάρκεια του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Όμως απαιτούνται βήματα βελτίωσης τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και κυρίως σε κεντρικό επίπεδο, δηλαδή όπως προανέφερα, στην γενναία αναβάθμιση του ΕΣΥ.

Ερ: Ποιες σκέψεις περνούν από το μυαλό
σας όταν νέοι γιατροί της χώρας αναγκά-
ζονται να τραβήξουν το δρόμο της ξενιτιάς
για την άσκηση του επαγγέλματος;
Απ: Η ελαχιστοποίηση των προσλήψεων που οδηγούν πολλούς γιατρούς στην ανεργία ή υποαπασχόληση καθώς και η εργασιακή υποβάθμιση των ιατρών του ΕΣΥ, δηλαδή οι κακές συνθήκες εργασίας και οι χαμηλοί μισθοί, αναγκάζουν πολλούς γιατρούς να εγκαταλείπουν τη χώρα αναζητώντας καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Το θετικό είναι ότι οι Έλληνες γιατροί γίνονται δεκτοί σε προηγμένα ιατρικά και οικονομικά κράτη και το ότι εκπαιδεύονται σε καλό επιστημονικό και εργασιακό περιβάλλον. Το αρνητικό είναι ότι λείπουν από τον τόπο μας και τα νοσοκομεία μας καλά μυαλά που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αναβάθμιση της ιατρικής στην Ελλάδα. Αρνητικό είναι και το γεγονός ότι η χώρα μας ξόδεψε αρκετά χρήματα από το υστέρημά της για την μόρφωση των εν λόγω γιατρών και αντί αυτό να αποτελεί επένδυση για την πατρίδα μας το εκμεταλλεύονται άλλα κράτη και μάλιστα χωρίς να ξοδέψουν ούτε ευρώ.

Ερ: Σύμφωνα με την επιστημονική εμπειρία
την οποία διαθέτετε, πόσο κοντά βρισκόμαστε στην αντιμετώπιση ανίατων ασθενειών;
Απ: Οι τρεις κυριότερες ασθένειες από τις οποίες πεθαίνουν σήμερα οι άνθρωποι είναι οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος και οι λοιμώξεις. Για τις καρδιοπάθειες έχουν γίνει σημαντικές πρόοδοι τα τελευταία χρόνια και έχει βελτιωθεί κατά πολύ ο χρόνος επιβίωσης. Πρόοδοι υπάρχουν και στην αντιμετώπιση αρκετών επιμέρους περιπτώσεων καρκίνου. Για την αντιμετώπιση του καρκίνου, στο σύνολό του, αν και γίνονται πολλές και συστηματικές προσπάθειες δεν φαίνεται λύση στο άμεσο μέλλον. Τα mRNA εμβόλια έχουν δημιουργήσει βάσιμες ελπίδες για την κατανόηση και αντιμετώπιση πολλών μορφών καρκίνου αν και αυτό θα το ξέρουμε στο σύντομο μέλλον. Για τις λοιμώξεις οι πρόοδοι είναι λίγες σχετικά και εδράζονται κυρίως στην πρόληψη και την λελογισμένη χρήση των ήδη υπαρχόντων φαρμάκων, δηλαδή των αντιβιοτικών. Στην Ελλάδα – δυστυχώς – υστερούμε και στους δύο τελευταίους τομείς.

Ερ: Ποιες οι σχέσεις σας με την ιδιαίτερη
πατρίδα σας και τι σάς λείπει περισσότερο
όταν βρίσκεστε μακριά της;
Απ: Είναι εξαιρετικές και προσπαθώ να τις διατηρώ σ’ αυτό το επίπεδο. Αυτό που μου λείπει περισσότερο είναι η απλότητα και η αγνότητα των ανθρώπων καθώς και η αίσθηση της κοινότητας που αυτοί έχουν, δηλαδή το ότι νοιώθουν πως πρέπει να συντρέξουν όσους το έχουν ανάγκη.

Ερ: Αν σάς έλεγαν να επιλέξετε
αυστηρά ανάμεσα σε Ιατρική και
Φιλοσοφία, τι θα απαντούσατε;
Απ: Νομίζω ότι δύσκολα θα μπορούσα να τις ξεχωρίσω τελείως και να επιλέξω μία εκ των δύο, καθώς πιστεύω ότι η μία συμπληρώνει την άλλη. Άρα θα προτιμούσα να είμαι κάτι κι από τις δύο, δηλαδή ιατροφιλόσοφος.

Ερ: Τι να περιμένουν οι συμπατριώτες σας,
Αρτινοί, από την παρουσίαση του βιβλίου
σας το προσεχές Σάββατο στον «ΣΚΟΥΦΑ»;
Τι περισσότερο θα μάθουν;
Απ. Δεν ξέρω τι θα επιλέξουν να κρατήσουν από το βιβλίο, ελπίζω καταρχάς να τους φανεί ενδιαφέρον. Θα ήθελα να κρατήσουν κάποια στοιχεία που θα τους ομορφύνουν τη ζωή, έστω και για λίγο.

Ποιος είναι
Ο Ευάγγελος Νάνος γεννήθηκε στο χωριό Σελλάδες της Άρτας. Τελείωσε τη Μέση Εκπαίδευση στην Άρτα.
Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά από την εισαγωγή του στην Στρατιωτική Ιατρική Σχολή. Έλα- βε την ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής μετά από εκπαίδευση στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» της Αθήνας.
Ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Οχάιο των ΗΠΑ όπου και ανακηρύχθηκε Διεθνής Επισκέπτης Καθηγητής. Υπηρέτησε ως Χειρουργός Επιμελητής και Διευθυντής Χειρουρ- γικής Κλι- νικής στο 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών ασκώντας τη Χειρουργική – ανοιχτή και λαπαρασκοπική – επί πολλά χρόνια.
Έχει παρουσιάσει σε συνέδρια και ιατρικά περιοδικά πάνω από εκατό επιστημονικές εργασίες, ενώ έχει συγγράψει και τρία ιατρικά βιβλία, τα εξής: “Η Παρεντερική και Τεχνητή Εντερική Διατροφή στην Κλινική Πράξη”, “Η Χειρουργική Θεραπεία της Παχυσαρκίας” και “Ο Καρκίνος Μαστού, η γνώση που σώζει ζωές”.