Σήμερα Κυριακή 13 Νοεμβρίου ήταν μια μεγάλη ημέρα προβολής των Κεντρικών Τζουμέρκων από το κανάλι της Βουλής στη δίωρη εκπομπή «Από τόπο σε τόπο» με παρουσιαστή τον Χρήστο Μυλωνά. Ο εξαίρετος λαογράφος και παρουσιαστής ήταν πλήρως ενημερωμένος για τα πολιτιστικά, γεωγραφικά και ιστορικά δεδομένα του τόπου και ένωσε όλα αυτά με μια εξαιρετική χορευτική πανδαισία (χορό και τραγούδι). Συνέθεσε και παρουσίασε κινηματογραφικά στην οθόνη τον ύμνο των Τζουμέρκων. Τηλεοπτικές εκπομπές για τα Τζουμέρκα γίνονται τακτικά, όμως η συγκεκριμένη ήταν άριστα επιτυχημένη με αυτά που έδειξε και είναι ακριβώς αυτά που έχει ο τόπος δίχως να υπερβάλει σε έπαινο και λόγια.
Ο πλούτος των Τζουμέρκων δεν είναι εύκολο να περιγραφεί και να αποτυπωθεί σε δύο ώρες όταν οι ανάγκες της εκπομπής πρέπει να καλύψουν τη μουσικοχορευτική επένδυση στο μισό χρόνο. Ας μου επιτραπεί από τη Διεύθυνση της εφημερίδας να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στο ανυπέρβλητο ταλέντο των Τζουμέρκων μήπως κάποιοι συγκινηθούν και δουν την πραγματικότητα και σκεφθούν διαφορετικά. Έχουμε τον πλουσιότερο Δήμο στην Ελλάδα με γεωγραφικά δεδομένα. Και γράφω τον πλουσιότερο με πανέμορφα βουνά, δύο από τους μεγαλύτερους ποταμούς, Άραχθο και Αχελώο, έξι καταρράκτες, εφαπτόμενη τη λίμνη Πουρναρίου ή Αραχθέας, 12 χωριά ελατοφίλητα, δεκάδες πλατανο- ρεματιές, καταπράσινους εναλλακτικούς ορίζοντες, τρία ορεινά καταφύγια, 20 σημεία μοναδικής θέας και μακρινών οριζόντων, υδάτινο δυναμικό, δασικό πλούτο, ορυκτό πλούτο, πέτρινα παραδοσιακά επιμελημένα και καλοδιατηρημένα σπίτια, αλώνια, αμέτρητες βρύσες, νερόμυλους, το σπήλιο της Ανεμότρυπας, αναξιοποίητους αρχαιολογικούς χώρους και 28 ξενοδοχεία. Αλήθεια, πόσο μας προίκισε η φύση και ο Θεός και δεν το αντιλαμβανόμαστε!
Να αναφερθούμε στα πολιτιστικά δεδομένα. Έχουμε 10 λαογραφικά μουσεία, 10 βυζαντινές εκκλησίες, μνημεία, 250 πετρόκτιστες εκκλησίες σε γραφικά μέρη, 10 γεφύρια. Να αναφερθούμε στην πλούσια ιστορία του τόπου μας. Μαρτυρικά Χωριά, Επανάσταση στο Βουργαρέλι, στο Σταυρό, Σύμφωνο Πλάκας (Ζέρβας – Βελουχιώτης), πολλές ιστορικές τοπικές μάχες, ήρωες (Κουτελίδας, Μπακόλας, Κασταντώνης κλπ).
Θέλω να συγχαρώ την λαογραφική έρευνα γιατί τα Τζουμέρκα είναι ο φτωχότερος, γηρασμένος εν Ελλάδι Δήμος και δικαιούται μιας νέας συλλογικής συστράτευσης προκειμένου να πάρει την θέση που δικαιούται. Και ο φίλος μας, ο κ. Χρήστος Μυλωνάς με τον χαρισματικό και καλοπροαίρετο λόγο του, οδηγεί την εκπομπή από τόπο σε τόπο, προβολή και γνωριμία. Δίκαια βραβεύθηκε για την αξιόλογη εργασία που κάνει.
Από την εκπομπή που συμμετείχε το χορευτικό συγκρότημα Βουργαρελίου, ακούστηκαν και χορεύτηκαν όλα τα τραγούδια της περιοχής: «Ψηλά στην Κωστηλάτα», «Μαρία λεν την Παναγιά», «Τζουμέρκα μου περήφανα», «Έχετε γεια ψηλά βουνά και εσείς ψηλές ραχούλες», «Γειά σου Κατσαντώνη μου», «Μια κόρη Τζουμερκιώτισσα» και άλλοι σκοποί. Μπορεί στο χορευτικό ο μέσος όρος ηλικίας να ήταν μεγάλος, αλλά μεγαλύτερο ήταν το πάθος, ο οίστρος, οι χορευτικές ικανότητες και τεράστια η απόδοσή του. Σ’ αυτό συνέβαλε και το τοπικό συγκρότημα της περιοχής με τους εξαίρετους καλλιτέχνες και τραγουδιστές.
Άξιος επαίνου ο κλαρινίστας Δημήτρης Αγγέλου για την έκδοση βιβλίου για τη μουσική στα Τζουμέρκα. Ο νεαρός καλλιτέχνης αξίζει συγχαρητήρια όχι μόνο για την συνεχιζόμενη επιτυχία στο κλαρίνο, αλλά για την επιμέλεια του βιβλίου που σαν νεαρός καλλιτέχνης ξεκινά με γνώσεις και θέλει να μεταφέρει αυτό που πιστεύει στα Τζουμέρκα.
Ένας άλλος Τζουμερκιώτης εκεί στο Κύτταρο Τέχνης, ο Νίκος Μανούσης, περιέγραψε με τον δικό του τρόπο τους στοχασμούς και σκοπούς ενός θεματικού μουσείου, έκθεσης και δημιουργίας στο Βουργαρέλι, που θα πρέπει να γίνουν πολλά. Στα Τζουμέρκα πρέπει να ενωθούν δυνάμεις και να χαράξουν ολοκληρωμένη στρατηγική για την αναζωογόνηση της περιοχής. Δεν αρκεί μεμονωμένα ο καθένας να ενεργεί και να αποφασίζει ερήμην των άλλων, αλλά όλοι συστρατευμένοι να δημιουργήσουμε τον αναπτυξιακό φορέα με παγκόσμια ακτινοβολία, αυτού που θα φέρει τα Τζουμέρκα στη θέση που τους αξίζει και που περιέγραψα παραπάνω.
Στην εκπομπή παρουσιάσθηκε στην Κυψέλη ένας δυναμικός, ξεχωριστός γεωργός που δάμασε τη φύση και τα δάση με την δημιουργία του μύρτιλου. Είναι ο γνωστός Τρύφωνας Παπαϊωάννου με τις πρωτότυπες και καινοτόμες καλλιέργειες που επιχειρεί να ξυπνήσει τους Τζουμερκιώτες, μοιράζοντας δένδρα για φύτεμα. Επιτέλους, πρέπει όλοι οι οραματιστές να ενώσουμε δυνάμεις. Άκουσα τη φωνή του και έχω επισκεφθεί τον τόπο του και ο μαλόκεδρος είναι το δέντρο που χρειάζεται την προστασία. Δεν ξέρω αν ακούει κανένας. Ας ακουστεί και η φωνή ότι όχι μόνο τα πλατάνια αρρωσταίνουν από έλκος, αλλά και πολλά έλατα εμφανίζουν προβλήματα.
Η εκπομπή στάθηκε στον Καταρράκτη, ένα όμορφο χωριό της περιοχής μας και ένας εξαιρετικός επιστήμων, ο καθηγητής Παιδιατρικής Κωνσταντίνος Τζουμάκας, ακουμπισμένος στα πλευρά του πέτρινου σχολείου, παρουσίασε την ιστορία του Μαρτυρικού Χωριού Καταρράκτη. Έντονη η συναισθηματική του αφήγηση για όσα ως Τζουμερκιώτης πέρασε, για τις δύσκολες καταστάσεις της ζωής, για τη διαδρομή της μάνας του δύο ημέρες δρόμο μέχρι Άρτα για να πάει τον πρώτο αδερφό του στον γιατρό και που δεν γύρισε. Έτσι από μικρός έθεσε στόχο να γίνει γιατρός και έγινε άριστος καθηγητής Παιδιατρικής. Αυτά ήταν τα όνειρα τα παιδικά που τελικά ο μεγάλος θεός των Τζουμέρκων τα δικαίωσε.
Ήλθε η εκπομπή και στο Λαογραφικό Μουσείο στη Γραβιά εκεί που για να τιμήσω τους γονείς μου και τα λαογραφικά και πολιτιστικά δεδομένα, έχω δημιουργήσει με κατάθεση ψυχής τις λαογραφικές ρίζες των Τζουμέρκων με σαράντα θεματικές ενότητες. Σταμάτησα το χρόνο στα 1950, στέγασα όλα τα παραδοσιακά επαγγέλματα, 250 σελίδες κείμενα συνοδεύουν μερικές εκατοντάδες αντικειμένων και η περιήγησή τους θέλει ώρες και ημέρες. Στην εικόνα φάνηκε και ο βρος – βροχιός – δεξαμενή σαν πισίνα, αλλά δεν υπάρχει τέτοια. Στα νερά της δεξαμενής καθρεπτίζονται τα Τζουμέρκα και οι καταπράσινοι ορίζοντες. Είναι ένα τίμημα της φύσης και της τύχης να είσαι Τζουμερκιώτης και για την φύτρα σου να μην ντραπείς, η γέννα γη σου είναι τίτλος αρχοντιάς, καμάρωσέ την και να χαίρεσαι να πεις πως είσαι γόνος της Τζουμερκιώτης γενιάς.
*Ο Φώτης Χαχούλης είναι δικηγόρος
