Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Κάπου εκεί στην Τρίτη Δημοτικού, παίζαμε μπάλα με εκείνο το μικρό στρογγυλό πλαστικό μπουκαλάκι, αφού είχαμε πιεί πρώτα την πορτοκαλάδα που περιείχε. Κι αν τυχόν μία ομάδα κέρδιζε περισσότερο από 4 ή 5 – μηδέν, τότε θεωρούσαμε δίκαιο να πάρουν οι χαμένοι δυό – τρεις παίκτες επιπλέον, μήπως και ισορροπήσει η διαφορά των ομάδων. Μετά από εκείνη την ηλικία δεν ξαναβλέπουμε τέτοιο είδος δικαιοσύνης στην υπόλοιπη ζωή μας.
Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η ευαισθησία στο Δίκαιο αναπτύσσεται πολύ νωρίς. Ήδη από τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής μας. Αλλά αφού γεννιόμαστε με το αίσθημα του δικαίου, ποιός μας μετατρέπει σιγά – σιγά σε ανεκτικούς στην αδικία; Έχουν άραγε τα παιδιά μας λόγο στο τι είναι δίκαιο και τι όχι μέσα στο σπίτι μας; Ή θεωρούμε σωστό να αποφασίζουν πάντα οι ενήλικες και τα παιδιά να μην μπορούν να κάνουν τίποτα γι’ αυτό;
Γιατί λαμβάνουμε ως φυσιολογικό ότι ολόκληρες ομάδες ανθρώπων δεν θα έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και προσβάσεις με άλλες ομάδες; Πως είναι δυνατόν στον 21ο αιώνα να αυξάνονται οι ανισότητες και οι αδικίες σε δημοκρατικά κράτη και μάλιστα χωρίς καμία αντίδραση από τους πολίτες; Το Δίκαιο έχει ως αρχική προϋπόθεση την παραδοχή ότι οι ζωές όλων μας συνδέονται. Δεν είμαστε μόνοι μας σ’ αυτόν τον κόσμο για να κάνουμε ό,τι μας καπνίσει εις βάρος των άλλων. Συχνά οι άνθρωποι που λένε ότι ο κόσμος είναι άδικος και δεν αλλάζει, είναι αυτοί που ευνοήθηκαν από αυτή την αδικία του κόσμου.
Υπάρχουν δίκαιες και άδικες ανισότητες; Είναι η αξιοκρατία δίκαιη; Όταν προκύπτουν ανισότητες μετά από κάποιον διαγωνισμό/ ανταγωνισμό, τότε είναι δίκαιες; Δηλαδή, είναι όλη μας η ζωή ένα σπορ; Όπου μόνο ένας θα είναι ο νικητής, έστω και με διαφορά ενός δέκατου του δευτερολέπτου; Ή στις ζωές μας πρέπει να υπάρχει μία δύναμη εξισορρόπησης των ανισοτήτων, ακόμα κι αν αυτές προκύπτουν μέσα από ανταγωνισμό;
Ο ίδιος ο Michael Young (κοινωνιολόγος), που εισήγαγε τον όρο «αξιοκρατία» έλεγε ότι, παρόλο που η αξιοκρατία ακούγεται καλή στους περισσότερους, μία αξιοκρατική κοινωνία θα ήταν παρά ταύτα καταστροφική. Θα δημιουργούσε μια κοινωνία εγωιστών και αλαζόνων νικητών και οργισμένων και απελπισμένων χαμένων. Δεν θα ήταν απλά μια άνιση κοινωνία, αλλά μια κοινωνία στην οποία η ανισότητα θα δικαιολογούνταν βάσει διαφορών στις επιδόσεις. Ο θρίαμβος της αξιοκρατίας, κατανοούσε ο Young, θα οδηγούσε σε απώλεια της πολιτικής κοινότητας.
Αυτό που κάνει τους αξιοκράτες τόσο ανυπόφορους, ιδίως στο μυαλό όσων δεν βγαίνουν πρώτοι στον κοινωνικό-οικονομικό ανταγωνισμό, δεν είναι τόσο τα ακαδημαϊκά τους διαπιστευτήρια, όσο η επιμονή τους ότι έχουν πετύχει επειδή εργάστηκαν σκληρότερα από τους άλλους, είχαν περισσότερα προσόντα και πέρασαν εξετάσεις στις οποίες οι άλλοι απέτυχαν, ξεχνώντας πολύ βολικά ότι οι περισσότεροι ξεκίνησαν από καλύτερες αφετηρίες και με μία αρχική διαφορά έξω από τα προσόντα τους, η οποία ήταν δύσκολο να καλυφθεί από τους υπόλοιπους, κατά την πορεία. Είτε ότι απλά στάθηκαν τυχεροί. Υπάρχουν χιλιάδες φτωχά παιδιά, πολύ πιο έξυπνα από χιλιάδες πλούσια παιδιά, τα οποία συνεχώς ηττώνται, ακόμα και σε μια πλήρως αξιοκρατική κοινωνία. Το λεγόμενο «παιδί από το Περιστέρι», είναι δίκαιο να μπορεί να γίνει μόνο ψυκτικός;
Σήμερα στις ημέρες μας, μετά από χιλιάδες χρόνια πολιτισμού, ας αναρωτηθούμε για μια στιγμή. Υπάρχει άραγε κάποια έννοια του δικαίου, την οποία μπορούμε να χρησιμο- ποιήσουμε για να φέρουμε τους πολιτικούς ενώπιον των ευθυνών τους; Ή αυτό ακόμα και στις ημέρες μας παραμένει επαναστατικό; Πότε έγινε αυτό τελευταία φορά; Κι αν αυτό τελικά δεν είναι εφικτό στην εποχή μας, τότε η έλλειψη Δικαίου στην πολιτική δεν καταλύει στην ουσία την ίδια την δημοκρατία μας;
Σήμερα, εδώ στην Ελλάδα μας. Εσύ πως νιώθεις; Βλέπεις γύρω σου ισότητα; Βλέπεις αξιοκρατία; Βλέπεις δικαιοσύνη; Ελπίζω μετά από τόσες πολλές ερωτήσεις να έχω δημιουργήσει τουλάχιστον κάποιες Αμφιβολίες. Κι ας μην είναι Αμφιβολίες πολλές – Αμφιβολίες τρελές. Κι αν εμείς, σε όλη μας τη ζωή είμαστε εμβαπτισμένοι σε μια τέτοια άδικη κοινωνία, μήπως αυτό διαφθείρει και το δικό μας περί δικαίου αίσθημα; Αλήθεια, με το χέρι στην καρδιά, πόση δικαιοσύνη αντέχουμε;
Αθώος, λόγω Αμφιβολιών
Στοιχεία αντλήθηκαν από το Ντοκιμαντέρ «ΠΟΣΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ;» ttps://www.youtube.com/watch?v=2mo LCI3H7lI και το βιβλίο του Ivan Krastev «Μετά την Ευρώπη».
