Ο δημόσιος διάλογος -και όχι άδικα- το τελευταίο διάστημα περιστρέφεται γύρω από τα ζητήματα της ενέργειας. Η Άρτα, ωστόσο, έχει έναν δικό της άνθρωπο που παρακολουθεί στενά τις παγκόσμιες εξελίξεις, συνεργάζεται με την Γενική Γραμματεία Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταπιάνεται και διδάσκει το συγκεκριμένο αντικείμενο, ετοιμάζοντας ήδη την δική της ερευνητική ομάδα.
Ο λόγος για την επίκουρη καθηγήτρια του Πολυτεχνείου Eindhoven Ολλανδίας Χριστίνα Παπαδημητρίου, κόρη του γνωστού συντοπίτη μικροβιολόγου Νίκου Παπαδημητρίου και της επίσης καλής μας φίλης μικροβιολόγου Ελένης Πίτσιλη-Παπαδημητρίου. Η Χριστίνα μεγάλωσε στην Άρτα, την οποία επισκέπτεται όσο πιο συχνά μπορεί, διότι εκτός από την οικογένεια και τους φίλους της κουβαλά έντονες μήνες από τα πρώτα πατήματά της στην πόλη μας.
Την θέση επίκουρης καθηγήτριας στο δεύτερο παγκοσμίως στην διασύνδεση έρευνας και βιομηχανίας ακαδημαϊκό ίδρυμα, παρά τον υψηλό διεθνή ανταγωνισμό, κατέχει από την 1η Μαρτίου 2022. Γνωρίζοντάς την καλύτερα, ο «Τ» συνομιλεί μαζί της για τον τομέα Έξυπνων Συστημάτων Ενέργειας, δηλαδή το αντικείμενο διδασκαλίας της, την παγκόσμια ενεργειακή κρίση, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και φυσικά για τους δικούς της ανθρώπους.

Ερ: Είναι πάντα πολύ ευχάριστο να επικοινωνούμε με νέες και νέους που διαπρέπουν στο εξωτερικό.
Η εκλογή σου ως επίκουρη καθηγήτρια στο
Πολυτεχνείο του Eindhoven της Ολλανδίας ήρθε μετά από πόσα χρόνια σπουδών και εργασίας; Εκτός από την περηφάνεια που νιώθουν οι συμπατριώτες σου, εσύ πως αισθάνεσαι γι’ αυτή την
επιπλέον αναγνώριση των προσπάθειών σου;
Απ: Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια. Πράγματι η εκλογή μου στο Πολυτεχνείο του Eindhoven ήρθε σαν επιστέγασμα μιας πορείας αρκετά απαιτητικής αν αναλογιστεί κανείς την διεθνή απήχηση και επομένως τον διεθνή ανταγωνισμό για μια τέτοια ακαδημαϊκή θέση (tenure track). Σπούδασα Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και πήρα το διδακτορικό μου στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Δουλεύω από το 2012 στην εφαρμοσμένη έρευνα και ακαδημαϊκή διδασκαλία πάνω στα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.
Ερ: Διδάσκεις πλέον εκεί στον τομέα Έξυπνων
Συστημάτων Ενέργειας; Θα θέλαμε να μοιραστείς μαζί μας λίγα περισσότερα πράγματα για τις
αρμοδιότητές σου και γι’ αυτό το Πανεπιστήμιο.
Απ: Ναι, για την ερχόμενη ακαδημαϊκή χρονιά θα διδάσκω μαζί με άλλους συναδέλφους το μάθημα σε επίπεδο Μsc «Λειτουργία του έξυπνου δικτύου και τεχ- νολογίες επικοινωνίας Διαδικτύου». Εγώ θα εστιάζω στις δομές των δικτύων και στις Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας. Πρόκειται για μια σπουδαία ακαδημαϊκή διδακτική εμπειρία, αφού οι νέοι ακαδημαϊκοί του Ιδρύματος υποστηρίζονται με διάφορους τρόπους ώστε να ενσωματώνουν στην διδασκαλία τους σύγχρονα και καινοτόμα μέσα. Ανυπομονώ ιδιαίτερα. Παράλληλα με την διδασκαλία, η διεξαγωγή έρευνας είναι στις αρμοδιότητές μου μέσα από συνεργασίες με την βιομηχανία αλλά και άλλους Ευρωπαϊκούς φορείς. Μην ξεχνάμε ότι το Πολυτεχνείο του Eindhoven είναι το 2ο (δεύτερο) παγκοσμίως στην διασύνδεση έρευνας και βιομηχανίας. Έχω εξασφαλίσει τα απαιτούμενα κονδύλια για σχηματισμό ερευνητικής ομάδας για το τελευταίο εγχείρημα και είμαι πολύ αισιόδοξη.
Ερ: Πώς υποδέχονται οι συνάδελφοί σου και
οι φοιτητές σου μια νέα Ελληνίδα επιστήμονα;
Πώς τα περνάς εκεί; Σε προσέχουν ή να…
ξεσηκωθεί η Άρτα;
Απ: Το περιβάλλον είναι διεθνές. Αυτό σημαίνει ότι η ομάδα που έχει σχηματιστεί είναι πολυεθνική, πολυπολιτισμική και υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες και πλαίσιο που εξασφαλίζουν την θερμή υποδοχή αλλά και την καλή συνεργασία στην συνέχεια μεταξύ συναδέλφων με διαφορετικά προφίλ και ιστορικό. Αλλά τώρα που το λες να το σημειώσω αυτό με την Άρτα… να έχουν το νου τους!
Ερ: Συνεργάζεσαι στενά, λόγω της ειδίκευσης
που έχεις, με την Γενική Γραμματεία Ενέργειας της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπό και αυτό το πρίσμα πώς βλέπεις την κατάσταση σήμερα με την απειλούμενη ενεργειακή κρίση σ’ όλη την Ευρώπη μετά τον Ρώσο-Ουκρανικό πόλεμο; Είναι υπαρκτή η απειλή
κι αν «ναι» υπάρχουν τρόποι να ξεπεραστεί στην
Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας;
Απ: Είναι μια πολύ δυσάρεστη και ανησυχητική πολιτική κατάσταση που σαφέστατα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή ενεργειακή μετάβαση. Η απειλούμενη ενεργειακή κρίση είναι παρούσα και έχει άμεσες συνέπειες εφόσον η Ευρώπη είχε αποφασίσει το φυσικό αέριο να είναι το μεταβατικό καύσιμο. Στο πλαίσιο αυτό η Γενική Γραμματεία Ενέργειας σχεδίασε το πρόγραμμα RΕPowerEU που θα είναι ολοκληρωμένο τον Μαΐο 2022 και περιλαμβάνει άμεσες ενέργειες και μέτρα για πλήρη ανεξαρτητοποίηση της Ευρώπης από την Ρωσία και τα καύσιμά της μέχρι το 2030. Τέτοια μέτρα αφορούν φυσικά τα ηλιακά πάνελ στον οικιστικό τομέα, αλλά και την αξιοποίηση του υδρογόνου, του βιομεθανίου αλλά και των αντλιών θερμότητας. Έκτακτα μέτρα θα ληφθούν και για τον επόμενο χειμώνα ώστε να διατηρηθούν χαμηλά οι τιμές ενέργειας.
Ερ: Με δεδομένη την ειδίκευση στα Έξυπνα
Δίκτυα Ηλεκτρικής Ενέργειας και τον βέλτιστο έλεγχό τους την οποία κατέχεις ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Τεχνολόγος Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, πόσο «έξυπνα» είναι όσα εφαρμόζονται
στον τομέα αυτό στην Ελλάδα σήμερα;
Απ: Η Ελλάδα θεωρείται από το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό βαρόμετρο ως μέτρια καινοτόμος χώρα. Αυτό είναι μια καλή αφετηρία αν σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει υποφέρει οικονομικά και άρα υπάρχει δυσκολία στον τομέα των επενδύσεων. Ειδικά στον τομέα των έξυπνων δικτύων έχει σχετικά καλή απόδοση αν αναλογιστεί κανείς ότι ο κανονισμός για τις ενεργειακές κοινότητες είναι ήδη σε ισχύ εδώ και κάποια χρόνια, ενώ ήδη οι «έξυπνοι» μετρητές έχουν εγκατασταθεί σε διάφορες περιοχές. Φυσικά χρειάζονται πολύ περισσότερα και κατά την άποψή μου η αποκεντρωμένη υποστήριξη σε επενδύσεις για έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Ερ: Επειδή η συζήτηση στη χώρα μας είναι
μεγάλη σχετικά με το τι σημαίνει ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και μέχρι ποιο βαθμό μια
επένδυση μπορεί να χαρακτηρίζεται ως τέτοια,
ποια είναι η άποψή σου; Υπάρχει ή πρέπει
να υπάρχει κάποιο μέτρο;
Απ: Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι η βάση της ενεργειακής μετάβασης, αλλά δεν είναι το ιερό δισκοπότηρο. Είναι πολύ σημαντικό πως μεταβαίνουμε από την παραγωγή ενέργειας βασισμένη στον άνθρακα, σε παραγωγή ενέργειας βασισμένη στον ήλιο, αέρα και σε άλλες πρωτογενείς μορφές ενέργειας που εξυπηρετούν την βιώσιμη ανάπτυξη. Για μένα, λοιπόν, δεν είναι τόσο σημαντικό το πως χαρακτηρίζεται μια επένδυση (ΑΠΕ ή όχι) αλλά αν επιδρά θετικά στην βιωσιμότητα (sustainability). Δηλαδή αν είναι μια επένδυση οικονομικά βιώσιμη και με καλή επίδραση τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο.
Ερ: Μπορούν οι ΑΠΕ να λύσουν το ενεργειακό
πρόβλημα προς όφελος τόσο του περιβάλλοντος όσο και των καταναλωτών; Ή «χτίσαμε» μια ζωή που απαιτεί ολοένα μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας που αδυνατεί ο πλανήτης μας να «σηκώσει» πια;
Απ: Η αλήθεια είναι ότι η ποσότητα ενέργειας που απαιτείται έχει κατακόρυφα αυξηθεί τα τελευταία 50 χρόνια. Θεωρώ πως «ναι», το ενεργειακό πρόβλημα είναι ένα δύσκολο παζλ, αλλά λύνεται. Οι ΑΠΕ είναι μέρος της λύσης του ενεργειακού προβλήματος και τα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας είναι το μέσο. Φυσικά το παζλ έχει πολλά κομμάτια και εξίσου σημαντικά.
Ερ: Η επιστημονική σου ιδιότητα όσο και η
ειδίκευσή σου, αποτελούν ιδιαίτερες περγαμηνές που θα ήταν πολύτιμες και στη χώρα μας. Θα υπήρχε ποτέ το ενδεχόμενο μια επιστήμονας
όπως εσύ να την κερδίσει η Ελλάδα; Ή η χώρα
μας δεν δίνει αντίστοιχες δυνατότητες; Διότι από
τη μια νιώθουμε περήφανοι για σένα, από την
άλλη όμως δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε ότι
τα τελευταία χρόνια τα νέα καταρτισμένα μυαλά
του τόπου μας διαπρέπουν εκτός συνόρων…
Απ: Ευχαριστώ πολύ. Δεν το έχω σκεφτεί. Δεν το αποκλείω ωστόσο. Μπορώ να πώ με σιγουριά όμως ότι η Ελλάδα μπορεί να κερδίσει μέσα από σχετικές συνεργασίες που θα πρέπει να επιδιώξει με τους επιστήμονες του εξωτερικού.
Ερ: Η σύνδεση με την Άρτα απ΄ όσο γνωρίζουμε
παραμένει δυνατή, όπως με την οικογένειά σου. Πώς πέρασες το φετινό Πάσχα στην Άρτα και ποιες οι εντονότερες μνήμες που έχεις από τα παιδικά σου χρόνια στον τόπο;
Απ: Ναι, πράγματι εγώ και η οικογένειά μου λατρεύουμε πάντα να περνάμε χρόνο στην Άρτα. Ήταν όμορφα μετά από δυο χρόνια πανδημίας να είμαστε με τους συγγενείς και φίλους. Θυμάμαι έντονα οικογενειακές στιγμές με τα αδέρφια και τους γονείς μου, το κάστρο, το σχολείο μου και τα ανέμελα καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων.
Ερ: Υπάρχει περίπτωση επιστροφής στα πάτρια εδάφη αν οι επαγγελματικές συνθήκες κάποια στιγμή στο μέλλον το επιτρέψουν; Αν η Άρτα για
διάφορα θέματα που άπτονται της ειδικότητάς σου, ζητούσε την βοήθειά σου, θα δήλωνες παρούσα;
Απ: Πάντα θα επιστρέφω στα πάτρια εδάφη ανεξαρτήτως των επαγγελματικών συνθηκών. Θα ήταν μεγάλη μου χαρά να φανώ χρήσιμη σε πρακτικό επίπεδο στον τόπο που μεγάλωσα.
Σε ευχαριστώ πολύ και σου εύχομαι ακόμα μεγαλύτερες επαγγελματικές και προσωπικές επιτυχίες
Εγώ σε ευχαριστώ πολύ, μου άρεσαν πολύ οι ερωτήσεις σου. Ευχαριστώ για τις ευχές.
Σύντομο βιογραφικό: H δρ. Χριστίνα Παπαδημητρίου είναι διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Τεχνολογίας Υπολογιστών και κάτοχος διδακτορικού τίτλου με ειδίκευση στα έξυπνα δίκτυα και τον βέλτιστο έλεγχο της κατανεμημένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Έχει συνεργαστεί με ακαδημαϊκά ιδρύματα της ημεδαπής και του εξωτερικού, ενώ είναι ενεργή στην εφαρμοσμένη έρευνα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και τεχνική συντονίστρια του έργου eNeuron. Από 1η Μαρτίου του 2022 είναι Επίκουρη καθηγήτρια (tenure-track) στον Πολυτεχνείο του Eindhoven στην Ολλανδία.