Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, αμφιβολίες τρελές.

Όσο μου άρεσε εμένα η σοκολάτα τόσο άρεσαν στον αδερφό μου τα σιροπιαστά γλυκά. Ευτυχώς ή δυστυχώς πριν από 40 χρόνια τα γλυκά εντός του σπιτιού ήταν λιγοστά και προοριζόταν για τους καλεσμένους. Όπως ήταν φυσικό, ο αδερφός μου, όλο και κάποια κομματάκια γλυκό νεραντζάκι απαλλοτρίωνε. Μετά είχε σειρά το γλυκό κυδώνι, το γλυκό σταφύλι και ό,τι άλλο γλυκό είχε την καλοσύνη η γιαγιά μας να φτιάχνει. Προφανώς κάποια στιγμή η μάνα μας καταλάβαινε την απαλλοτρίωση και μας έβαζε τιμωρία και τους δυό μας. Από τη μια δεν ήθελα να καρφώσω στην ψύχρα τον αδερφό μου, αλλά από την άλλη με ενοχλούσε που η μάνα μας δεν έψαχνε καθόλου να βρει τον ένοχο, αλλά ο πέλεκυς έπεφτε και στο δικό μου κεφάλι. Ήμουν προφανώς η παράπλευρη απώλεια του πολέμου των γλυκών.
Βέβαια, στο σχολείο μαθαίναμε ότι από την αρχαιότητα ακόμα, παρατηρούνται κανόνες που έθεταν περιορισμούς στον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου, οι οποίοι ήταν κυρίως άγραφοι και βασίζονταν στα έθιμα. Η αρχαιότερη, ίσως, αναφορά αλλά και έμπρακτη χρήση των αρχών Ανθρωπιστικού Δικαίου, γίνεται επίσης στο Έπος του Ομήρου “Ιλιάδα”, όπου αναφέρεται κατ’ επανάληψη η συμφωνία των αντιμαχόμενων Ελλήνων και Τρώων για κατάπαυση των εχθροπραξιών ώστε να υπάρξει ο απαραίτητος χρόνος για να τιμήσουν και να ενταφιάσουν τους νεκρούς τους.
Συγκλονιστική είναι και η σκηνή που περιγράφει ο Όμηρος, όταν ο γέρο-Πρίαμος (βασιλεύς της Τροίας) πηγαίνει βράδυ και κρυφά στην σκηνή του Αχιλλέα για να τον παρακαλέσει να του επιτρέψει να παραλάβει την σορό του νεκρού υιού του, Έκτορα, ώστε να μπορέσει να τον θάψει με τις αρμόζουσες σε υιό βασιλέως τιμές. Ένα αίτημα το οποίο έγινε αμέσως αποδεκτό από τον Αχιλλέα, ο οποίος πρωτοστάτησε και στην κατάπαυση των εχθροπραξιών για όσο διάστημα θα διαρκούσε η τελετή ταφής του μεγάλου του αντιπάλου.
Μετά από αιώνες και περιστατικά, όπως η πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου χρησιμοποιήθηκε η πείνα και οι αρρώστιες μεταξύ αμάχων ως πολιορκητικός κριός για την τελική νίκη, ξεκίνησε εντατικά από τον 19ο αιώνα μία προσπάθεια ελάττωσης των συνεπειών του πολέμου με σκοπό να πρυτανεύσει η αρχή του Ανθρωπισμού. Η διεθνής κοινότητα έχει θεσπίσει ανά τους αιώνες κανόνες διεξαγωγής του πολέμου και προστασίας ευάλωτων ομάδων, διαμορφώνοντας σταδιακά το δίκαιο των ενόπλων συρράξεων ή Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (ΔΑΔ).
Ως Πρωτοστάτης, ο Ερρίκος Ντυνάν, ο οποίος αποτέλεσε αυτόπτη μάρτυρα των συνεπειών που είχε η Μάχη του Σολφερίνο το 1859 σε τραυματισμένους στρατιώτες, προέβη στην δημιουργία του Ερυθροσταυρικού Κινήματος, στη βάση του οποίου ιδρύθηκε η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, με βασική επιταγή την προώθηση και διαφύλαξη της ιδέας του Ανθρωπισμού στις ένοπλες συρράξεις. Για τον λόγο αυτό συνομολογήθηκαν τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης (1864, 1906 και 1929), όπως και δύο Συμβάσεις της Χάγης (1899 και 1907)*. Βέβαια, αν ακολουθήθηκαν όλα αυτά μας το λένε τα ίδια τα γεγονότα.
Η ρίψη ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι (6 και 9 Αυγούστου 1945) με πρωτοβουλία των ΗΠΑ, προκάλεσε τον θάνατο πολλών αμάχων και μέχρι σήμερα παραμένει η μόνη χρήση ατομικής βόμβας σε πολεμική αντιπαράθεση. Έχει θεωρηθεί από πολλούς έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, καθώς ουσιαστικά συνέβη μετά την νίκη των Συμμάχων εναντίον της Ναζιστικής Γερμανίας στην Ευρώπη.
Ο αρχικός αριθμός των θυμάτων που πέθαναν ακαριαία από την ρίψη των βομβών υπολογίζεται σε περίπου 70.000 στη Χιροσίμα και 40.000 στο Ναγκασάκι. Όμως οι ολέθριες συνέπειες της πυρηνικής ακτινοβολίας τους επόμενους τέσσερις μήνες αύξησαν τον αριθμό των νεκρών. Μέχρι το 1950 ο απολογισμός των θυμάτων είχε φτάσει τα 200.000 θύματα.
Στον πόλεμο της Κορέας που ξεκίνησε στις 25 Ιουνίου 1950, ο άμαχος πληθυσμός κατέβαλε μεγαλύτερο φόρο αίματος: 1.000.000 νεκροί στη Νότια Κορέα κι ακόμη περισσότεροι στη Βόρεια, θύματα ως επί το πλείστον των Αμερικανικών βομβαρδισμών.
Ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ίσως η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Μια εκτενής έρευνα του καθηγητή R. J. Rummel εκτιμά πως οι θάνατοι στο Βιετνάμ ανήλθαν στους 3.595.000 ανθρώπους. Εκ των οποίων τα 2 εκατομμύρια νεκροί ήταν άμαχοι πολίτες και κυρίως γυναικόπαιδα.
Ο Σοβιετικός πόλεμος στο Αφγανιστάν (1979 – 1989), διεξήχθη μεταξύ των Σοβιετικών δυνάμεων που υποστηρίζονταν από το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα Μαρξιστών του Λαού του Αφγανιστάν και της ομάδας αντίστασης των Μουτζαχεντίν. Στην εισβολή των Ρώσων στο Αφγανιστάν 15 χιλιάδες Σοβιετικοί έχασαν τη ζωή τους, αφήνοντας ένα εκατομμύριο νεκρούς Αφγανούς.
Το 1990 διεξήχθη ο Α’ Πόλεμος του Κόλπου (Περσικού), η «Μητέρα όλων των Μαχών» για τον ηγέτη του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν, η «Επιχείρηση: Καταιγίδα της Ερήμου», σύμφωνα με την στρατιωτική ορολογία. Οι απώλειες για τους Συμμάχους ήταν μικρές (358 νεκροί, 776 τραυματίες και 41 αιχμάλωτοι) και πολύ μεγάλες για τους Ιρακινούς (25.000 νεκροί στρατιωτικοί, 100.000 άμαχοι, 75.000 τραυματίες και 63.000 αιχμάλωτοι).
Την 24η Μαρτίου του 1999, στις 19:45΄, οι πρώτοι πύραυλοι που είχαν εκτοξευτεί από νατοϊκά πολεμικά πλοία στην Αδριατική έπληξαν συστήματα αεράμυνας στο Κόσοβο, το Μαυροβούνιο και την δυτική Σερβία. Ακολούθησαν 78 ημέρες αλλεπάλληλων βομβαρδισμών στρατιωτικών αλλά και πολιτικών στόχων. Οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί κατά της Γιουγκοσλαβίας ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Οι απώλειες σε ανθρώπινα θύματα ποτέ δεν έχουν εξακριβωθεί. Η κυβέρνηση της Σερβίας υπολογίζει ότι κατά την διάρκεια των βομβαρδισμών σκοτώθηκαν 2.500 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 1.500 ήταν άμαχοι, ενώ τραυματίστηκαν 12.500, μεταξύ των οποίων 2.700 παιδιά.
Στον απόηχο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, στις 7 Οκτωβρίου του 2001 σημειώνεται η υπό Αμερικανική καθοδήγηση εισβολή στο Αφγανιστάν με την κωδική ονομασία «Διαρκής Ελευθερία». Ο στόχος της εισβολής, όπως είχε ανακοινωθεί επίσημα από τις ΗΠΑ, ήταν να εντοπιστούν ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και άλλα υψηλόβαθμα μέλη της Αλ Κάιντα ώστε να οδηγηθούν στην Δικαιοσύνη, καθώς και να καταρρεύσει το καθεστώς των Ταλιμπάν που τους προστάτευε. Από το 2009 που ο ΟΗΕ καταγράφει τους θανάτους των αμάχων στο Αφγανιστάν, έχουν καταγραφεί πάνω από 110.000 θάνατοι αμάχων.
Ο πόλεμος του Ιράκ άρχισε στις 20 Μαρτίου 2003 από τις ΗΠΑ υπό την προεδρία του Τζορτζ Μπους με στόχο την ανατροπή του τότε ηγέτη του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν. Σύμφωνα με έρευνα του υπουργείου Υγείας του Ιράκ, από την αρχή του πολέμου μέχρι τον Ιούνιο του 2006 σκοτώθηκαν 104.000 μέχρι 223.000 άμαχοι.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο Παντελής Μπουκάλας «στους πολέμους δεν υπάρχει “προστασία αμάχων”, όσα “έξυπνα όπλα” κι αν επινοηθούν. Το ξέρει άλλωστε και ο στρατάρχης Πούτιν ότι τους πολέμους τούς κερδίζουν οι άμαχοι. Αν σπάσουν, αν πανικοβληθούν και μεταδώσουν τον πανικό τους στους μαχητές, όλα τελειώνουν. Πώς σπάνε; Με «κατά λάθος» πλήγματα κατά νοσοκομείων, σχολείων, λαϊκών αγορών, ναών ή αυτοκινητοπομπών σε «ανθρωπιστικούς διαδρόμους διαφυγής». Λες μετά ένα «συγγνώμη», στην καλύτερη περίπτωση, ή στην χειρότερη, την συνηθισμένη, κατηγορείς τον αντίπαλο ότι πλαστογραφεί την πραγματικότητα και κατασκευάζει εικόνες επιθέσεων κατά αμάχων για να κερδίσει στο μέτωπο της προπαγάνδας.
«Fake news» λένε οι Ρώσοι για την επίθεση στο μαιευτήριο της Μαριούπολης. Αν έλεγαν οτιδήποτε άλλο «ίσως, κατά λάθος, παράπλευρη απώλεια, θα το διερευνήσουμε…», ο πόλεμος θα τέλειωνε την επόμενη στιγμή. Γιατί, όντως, «ελάχιστα πράγματα είναι πιο διεστραμμένα από το να στοχεύει κανείς απροστάτευτους ανθρώπους». Ναι, οι Αμερικανοί αλλά και οι μεσολαβητές Ισραηλινοί είναι οι τελευταίοι που δικαιούνται να ισχυριστούν ότι δεν χτύπησαν ποτέ αμάχους και παιδιά ακόμα· ατιμωρητί. Αυτό όμως δεν είναι άλλοθι για τον Πούτιν. Για κανέναν δεν είναι»**. Ούτε για εμάς τους ίδιους.
Μέχρι τις 17 Μαρτίου 2022, 103 παιδιά είναι νεκρά κατά τους βομβαρδισμούς στην Ουκρανία. Και συνεχίζουμε να μετράμε. Τίποτε δεν συμβαίνει κατά λάθος. Τελικά απ’ ότι φαίνεται τα έξυπνα όπλα, σκοτώνουν πιο έξυπνα αμάχους και τον πολιτισμό μας. Ο Ανθρωπισμός έπεσε ως παράπλευρη απώλεια. Χωρίς Αμφιβολίες πολλές. Χωρίς Αμφιβολίες τρελές.
Ένοχος, υπεράνω πάσης αμφιβολίας
* Νίκο Ζίνγκο, Ερευνητής της Ομάδας Διεθνούς Δικαίου «Η προστασία αμάχων εν καιρώ πολέμου»
** Παντελής Μπουκάλας, Καθημερινή, 11 Μαρτίου 2022