Εκεί, προς το τέλος της δεκαετίας του ’70, με το που έμπαινε ο Δεκέμβρης, όλη την προσοχή μου, την έκλεβε εκείνο το μικρό, κυκλικό, ημίψηλο γυάλινο δοχείο με το επίσης γυάλινο σκέπασμα σε σχήμα κώνου, στο σύνθετο της μάνας μου.

Εκείνο το δοχείο φιλοξενούσε τα περίφημα σοκολατάκια Τζοκόντα με το ολόκληρο φουντούκι. Τα σοκολατάκια είχαν προορισμό να επιζήσουν μέχρι τις γιορτές για να αναπαυτούν ειρηνικά στους ουρανίσκους των επισκεπτών. Έτσι όπως γυάλιζε το χρυσαφένιο περιτύλιγμά τους, μέσα στο ημιδιαφανές δοχείο, με προκαλούσε κάθε μέρα. Γι’ αυτό και τα περισσότερα δεν επιζούσαν μέχρι τις γιορτές. Κάθε φορά που έβρισκα ευκαιρία έκλεβα μόνο ένα και δεν μου φαινόταν η διαφορά. Αλλά η μάνα μου, που τα ‘χε πάντα μετρημένα με κατσάδιαζε όποτε καταλάβαινε ότι είχαν μείνει μόλις δυο έως τρία.
Βέβαια, σ’ εκείνη την ηλικία δεν είχα ποτέ σκεφτεί για ποιο λόγο η μάνα μου επέμενε να βάζει τα αγαπημένα μου σοκολατάκια στο ίδιο ακριβώς σημείο, κάθε χρόνο, αφού ήξερε ότι το «έγκλημα» ήταν προδιαγεγραμμένο. Και πως στο καλό το δοχείο ήταν πάντα γεμάτο σοκολατάκια όταν τελικά έφταναν οι επισκέπτες των γιορτών!
Κάπως έτσι μου μοιάζει κάθε χρόνο και η ιστορία με τους αγρότες. Οι οποίοι κάθε χρόνο, χρόνια τώρα, κινητοποιούνται και διεκδικούν τα δίκια τους, τέλη Γενάρη – αρχές Μάρτη, τιμώντας ταυτόχρονα δυναμικά και τον αγώνα του Κιλελέρ, το 1910. Κάθε χρόνο τα ίδια σχεδόν αιτήματα, τα ίδια μπλόκα, τρώνε κανένα σοκολατάκι σε μορφή έκτακτης επιδότησης και στο τέλος τα πολλά σοκολατάκια τα τρώνε οι ίδιοι πάντα επισκέπτες και οι αγρότες στέκουν και τους κοιτάζουν.
Είναι αλήθεια ότι ο αγροτικός τομέας συμβάλει στην διατροφή του πληθυσμού, στην επισιτιστική ασφάλεια και στην ασφάλεια των τροφίμων, παράγοντες που τον καθιστούν στρατηγικής σημασίας τομέα σε κάθε χώρα. Συγχρόνως, ενισχύει την περιφερειακή ανάπτυξη, προωθεί την απασχόληση και συνεισφέρει στην διατήρηση της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος.
Όμως, ο σταδιακός διαρθρωτικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας αντανακλάται στη μείωση του μεριδίου του αγροτικού τομέα από 4,9% το 1995 σε 3,7% το 2017 – μείωση που ήταν μεγαλύτερη σε σχέση μ’ αυτή που καταγράφηκε την ίδια περίοδο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28.
Το ποσοστό συμμετοχής των απασχολουμένων στον αγροτικό τομέα, επί του συνόλου των απασχολούμενων στην οικονομία, μειώθηκε από 15,2% το 2000, σε 10,6% το 2017. Εντούτοις, παραμένει σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (4,4% το 2017). Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την συνεισφορά του αγροτικού τομέα στις ευκαιρίες απασχόλησης στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, ανησυχίες για την μελλοντική πορεία του τομέα εγείρει η μείωση των απασχολούμενων κατά σχεδόν 80 χιλιάδες άτομα την περίοδο 2009-2017.
Η συνολική αξία παραγωγής του αγροτικού τομέα, περιλαμβάνει: α) την γεωργική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών (αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και υπηρεσίες) και β) τις μη γεωργικές δευτερεύουσες δραστηριότητες, οι οποίες δεν μπορεί να διαχωριστούν από τις αμιγώς γεωργικές δραστηριότητες (μετασχηματισμός γεωργικών προϊόντων, όπως η παραγωγή γάλακτος), πλησίασε το 2018 τα 11 δισ. ευρώ. Η αξία παραγωγής σημείωσε έντονη πτώση μετά το 2006, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της αλλαγής των βασικών κατευθύνσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και της αποσύνδεσης των ενισχύσεων από τον όγκο παραγωγής.
Το συνολικό εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα (σε τρέχουσες τιμές) διαμορφώθηκε το 2018 σε 4,8 δισ. ευρώ, κοντά στον μέσο όρο της περιόδου 2010-2018 (4,9 δισ. ευρώ), αλλά αρκετά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της προηγούμενης περιόδου 2000-2009 (5,5 δισ. ευρώ).
Ευρύτερα, ωστόσο, το ελληνικό εξωτερικό εμπόριο αγροτικών προϊόντων και ειδών διατροφής είναι σταθερά ελλειμματικό. Η αξία των εξαγωγών προϊόντων αγροδιατροφής σημείωσε σταθερή άνοδο από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, για να φτάσει τα 5,3 δισ. ευρώ το 2017. Από την άλλη πλευρά, οι εισαγωγές προϊόντων αγροδιατροφής περιορίστηκαν μετά το 2008 μέχρι και το 2016, για να ενισχυθούν το 2017 στα 6,7 δισ. ευρώ, διευρύνοντας το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στα 1,4 δισ. ευρώ.
Το σύνολο των υλικών πόρων που χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες παραγωγής αγροτικών προϊόντων και αποτελούν, μαζί με την ανθρώπινη εργασία, τους συντελεστές της αγροτικής παραγωγής, είναι η καλλιεργούμενη γη (μαζί με το φυτικό και ζωικό κεφάλαιο), τα γεωργικά μηχανήματα και τον λοιπό εξειδικευμένο εξοπλισμό και κτήρια, τους απαραίτητους ενεργειακούς πόρους (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια κά), τους υδάτινους πόρους, καθώς και τα αγροτικά εφόδια (πολλαπλασιαστικό υλικό, φυτοπροστατευτικά προϊόντα και λιπάσματα).
Σημαντικό τμήμα των εγχώριων αναγκών σε αγροτικά εφόδια καλύπτεται από αντίστοιχες εισαγωγές. Συνολικά η αξία των εισαγωγών αγροτικών εφοδίων έφτασε το 2018 τα 560 εκατ. ευρώ, ενώ η αξία των εξαγωγών διαμορφώθηκε σε 206 εκατ. ευρώ. Από το 2000 μέχρι και πέρυσι υπάρχει σταθερή άνοδος των τιμών των υλικών πόρων που χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες παραγωγής αγροτικών προϊόντων από 40 έως 100%. Ειδικά φέτος, το κόστος ενέργειας έχει εκτοξευτεί πάνω από 400%.
Στην Άρτα. Ειδικότερα, στην Περιφερειακή Ενότητα Άρτας, το μεγαλύτερο ποσοστό του εδάφους είναι ορεινό και αντιστοιχεί στο 70,4% του συνολικού εδάφους, ενώ το 18,6% είναι πεδινό και το 11% ημιορεινό. Σύμφωνα με την μορφολογία του εδάφους, στην πεδινή ζώνη καλλιεργούνται 185.000 στρέμματα, στην ημιορεινή 45.000 στρέμματα και στην ορεινή 105.000 στρέμματα (συνολικά 335.000 στρέμματα).
Στα νοτιοδυτικά της ΠΕ βρίσκεται η πεδιάδα Άρτας, η οποία είναι και η μεγαλύτερη πεδιάδα της Ηπείρου. Απαριθμεί 160.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης με κύριες καλλιέργειες τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα ακτινίδια αλλά και φυτά μεγάλης καλλιέργειας όπως καλαμπόκι και βιομηχανικά φυτά. Τα χωριά του κάμπου υπήρξαν για αιώνες παραγωγοί και τροφοδότες της γύρω περιοχής αλλά και ολόκληρης της χώρας με τα εκλεκτά πορτοκάλια της και τα γεωργικά προϊόντα.
Διαθεσιμότητα νερού. Ταυτόχρονα η διαθεσιμότητα νερού στην Ήπειρο και μαζί και στην Άρτα, είναι 7.500 κυβικά μέτρα/ άτομο/ έτος, αριθμός που φανερώνει ότι το διαμέρισμα είναι το πλέον πλεονασματικό της χώρας σε ότι αφορά στα αποθέματα νερού. Και το πιο σημαντικό είναι ότι ο αστικός πληθυσμός της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας ανέρχεται στο 39,53% περίπου του συνολικού της πληθυσμού, ενώ ο αγροτικός πληθυσμός ανέρχεται στο 60,47% του συνόλου.
Και επειδή τα τελευταία 30 χρόνια οι τιμές των απαιτούμενων υλικών πόρων τραβάνε την ανηφόρα, ενώ ταυτόχρονα οι τιμές των προϊόντων τραβάνε τον… χορό του Ζαλόγγου, οι ετήσιες, εθιμικές πλέον, κινητοποιήσεις κάθε Φλεβάρη, είναι «περίπου μονόδρομος», όπως λέει και ο πρωθυπουργός. Το θέμα είναι αν υπάρχει τελικά πραγματικό αποτέλεσμα από τις κινητοποιήσεις αυτές, ή τελικά η κάθε κυβέρνηση κερνάει κάθε χρόνο μερικά «σοκολατάκια» και απλά περιμένουμε το επόμενο επεισόδιο του σήριαλ τον επόμενο χειμώνα.
Γιατί ειδικά εδώ στην Άρτα, τα τελευταία 50 χρόνια, αυτή η αγροτική πλειοψηφία ψηφίζει σταθερά τα ίδια κόμματα και τα ίδια πρόσωπα. Από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, έγιναν 17 εκλογικές αναμετρήσεις. Στον νομό Άρτας, η ΝΔ κέρδισε τις 11, το ΠΑΣΟΚ τις 4 και ο ΣΥΡΙΖΑ τις 2. Πριν ακριβώς 10 ολόκληρα χρόνια, στις εκλογές του 2012, στην Άρτα εκλέγονται βουλευτές, με τη Νέα Δημοκρατία ο Γιώργος Στύλιος, με τον ΣΥΡΙΖΑ η Όλγα Γεροβασίλη και με το ΠΑΣΟΚ ο Χρήστος Γκόκας. Για μάντεψε, σήμερα ποιοι είναι οι βουλευτές νομού Άρτας;
Αγαπητοί φίλοι αγρότες. Με όλη μας την αγάπη. «Τρέλα είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά και κάθε φορά να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα». Μπορεί αυτό το ρητό να μην το έχει πει ο Αϊνστάιν (όπως λανθασμένα είπε ο πρωθυπουργός μας), αλλά η Rita Mae Brown το 1983, όμως πιστέψτε με, ισχύει. Ή όπως εσείς οι ίδιοι λέτε πολύ εύστοχα: «Αυτή η στάνη, αυτό το γάλα βγάνει». Γι’ αυτό, έστω και μετά από τόσα χρόνια, ίσως πρέπει να Αμφιβάλετε και να σκεφτείτε ότι είναι πιο αποτελεσματικό να διεκδικήσετε τα αιτήματά σας στο παραβάν των εκλογών και όχι στα μπλόκα, κατόπιν εορτής. Γιατί αν δεν Αμφιβάλετε εσείς, τότε θα γεμίσουμε εμείς Αμφιβολίες πολλές, Αμφιβολίες τρελές. Και αντί για Αγροτικό Ζήτημα, θα μιλάμε για Αγροτικό Παράδοξο.
Αθώος, λόγω αμφιβολιών