Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, αμφιβολίες τρελές.
Όταν φτάνει το πλήρωμα του χρόνου και πρέπει – επιτέλους – να πας να υπηρετήσεις την πατρίδα, κάνοντας την στρατιωτική σου θητεία, μαζεύονται τριγύρω σου οι παρέες και σου διηγούνται ιστορίες από την δική τους θητεία, δίνοντας παράλληλα συμβουλές.
Θυμάμαι, μου είχε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση τότε, όταν οι περισσότεροι συμφωνούσαν ότι κατά την διάρκεια της θητείας, δεν πρέπει να βγαίνεις μπροστά εθελοντής για καμία δουλειά. Ζητάνε άτομα για καθαριότητα; Να κάνω την πάπια. Ζητάνε άτομα για μαγειρεία; Να ξανακάνω την πάπια. Ζητάνε άτομα για ψώνια; Και τρίτη φορά την πάπια.
Εκείνη την εποχή που τα μαθηματικά ήταν περισσότερα στο κεφάλι μου από τα υπόλοιπα διαβάσματα, δεν είχα δώσει σημασία στην ηθική διάσταση μιας τέτοιας συμπεριφοράς. Ωστόσο, σκεπτόμενος καθαρά στατιστικά, αναρωτιόμουν, αφού οι περισσότεροι έξω από το στρατόπεδο δίνουν αυτή τη συμβουλή, δεν είναι πιο πιθανό να την γνωρίζουν και οι περισσότεροι μέσα στο στρατόπεδο; Κι αν αυτό είναι στατιστικά αληθές, τότε οι εντός στρατοπέδου δεν θα προσάρμοζαν τις τακτικές τους ανάλογα;
Και έτσι, τα απλά μαθηματικά, με βοήθησαν άθελά τους, να περάσω μία από τις καλύτερες στρατιωτικές θητείες. Ξεκίνησα εθελοντής από την πρώτη αναφορά για κάθε είδους εργασία κι αυτό στο τέλος εκτιμήθηκε. Αλλά στο τέλος της θητείας ήταν που κατάλαβα ότι το πιο βασικό ήταν τελικά να δώσω την ευκαιρία στον εαυτό μου να τον εκτιμήσω εγώ.
Και στάθηκα τυχερός διότι γνώρισα ανθρώπους που έλεγαν ότι η υπηρεσία στην πατρίδα δεν εξοφλείται με λίγους μήνες στον στρατό. Σ’ αρέσει, δεν σ’ αρέσει, την πατρίδα σου την υπηρετείς συνέχεια είτε με λούφα είτε βγαίνοντας μπροστά εθελοντής. Με την ανατροφή των παιδιών σου, με την δουλειά σου, με τους φόρους σου, με την αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο, με όλες τις πράξεις σου τέλος πάντων.
Κι όταν ζητάνε εθελοντές, να βγαίνεις πάντα εμπρός. Χωρίς να κάνεις την πάπια. Όχι γιατί μπορεί στο τέλος να το εκτιμήσει κάποιος, αλλά διότι στην άλλη περίπτωση είναι νομοτελειακά σίγουρο ότι στο τέλος οι… πάπιες καταλήγουν γεμιστές σε κάποιο τραπέζι. Κι ο εθελοντής δεν ξέρει από ουδετερότητα, αλλά από πράξεις. Γιατί όπως έλεγε ο Δάντης, όχι ο Χρήστος Δάντης, αλλά ο Δάντης Αλιγκέρι, που έγραψε την Θεία Κωμωδία «Οι πιο σκοτεινές γωνιές στην Κόλαση είναι φυλαγμένες για εκείνους που διατηρούν την ουδετερότητά τους σε εποχές ηθικής κρίσης».
Κι αν νομίζεις ότι τέτοια λόγια λένε μόνο οι ποιητές, σε διαψεύδει ένα από τα μεγαλύτερα μαθηματικά μυαλά όλων των εποχών, όπως ο Αϊνστάιν, που είπε ότι «ο κόσμος είναι επικίνδυνος, όχι μόνον εξαιτίας αυτών που κάνουν το κακό, αλλά εξαιτίας και αυτών που τους κοιτάζουν χωρίς να κάνουν το παραμικρό».
Κι αν συμφωνούν μαθηματικοί και ποιητές, το μόνο που σου μένει να κρυφτείς είναι να πεις ψέματα στο εαυτό σου ότι δεν αφορά εσένα, αλλά τον διπλανό σου. Ότι από σένα δεν ζητά κανένας τίποτα. Ότι είναι όλοι ίδιοι. Ωχ αδερφέ, εγώ θα σώσω τη χώρα; Αλλά ότι και να λες, μέσα σου ξέρεις ότι ο κλοιός σφίγγεται κάθε μέρα. Βρέχει; Ο δίπλα πλημμυρίζει. Πιάνει φωτιά; Ο παραδίπλα καίγεται. Χιονίζει; Ο απέναντι εγκλωβίζεται. Έρχεται πανδημία; Ο παραπέρα πεθαίνει. Και ξέρεις ότι αν δεν κάνεις κάτι ίσως την επόμενη φορά να είσαι εσύ ο αναγκεμένος.
Γι’ αυτό πρέπει να σταματήσεις να κάνεις την πάπια και να βγεις μπροστά εθελοντής, πριν καταλήξεις γεμιστός σε κάποιου το τραπέζι. Όχι μόνο με λόγια. Αλλά με πράξεις. Γιατί πλέον η ανοχή είναι συνενοχή. Κι ας είσαι γεμάτος αμφιβολίες πολλές. Αμφιβολίες τρελές. Κι ας μην ξέρεις τι θα γίνει στο τέλος. Γιατί είναι γραμμένο: «Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο μόνο ξέρω: Είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος».
Αθώος, λόγω αμφιβολιών