Μέσα στη δίνη της επικαιρότητας με την επέλαση της μετάλλαξης Όμικρον του κορωνοϊού, την αλματώδη αύξηση των κρουσμάτων την περίοδο των εορτών και το άνοιγμα των σχολείων με τρόπο που υποδηλώνει αν μη τι άλλο προχειρότητα και έλλειψη ορθού προγραμματισμού, πέρασε αρκετά απαρατήρητη η είδηση των μεγάλων ταραχών στο Καζακστάν.
Το Καζακστάν είναι η ένατη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στον κόσμο, αλλά με πληθυσμό που υπολογίζεται στα 19 εκατομμύρια περίπου. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Αστάνα. Επίσημες γλώσσες της χώρας είναι η καζακική (μια τουρκική γλώσσα) και η ρωσική. Οικονομικά, είναι η σημαντικότερη χώρα της Κεντρικής Ασίας, καθώς παράγει το 60% του ΑΕΠ της περιοχής, πρωτίστως από την βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Επίσημα, είναι μία κοσμική, συνταγματική δημοκρατία με ποικίλη πολιτιστική κληρονομιά, που συνορεύει με τη Ρωσία, την Κίνα , την Κιργιζία, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν, ενώ γειτονεύει με ένα μεγάλο τμήμα της Κασπίας Θάλασσας, της μεγαλύτερης λίμνης του κόσμου με πολύ μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχει μεγάλα αποθέματα πετρελαίου (2.7 δις τόνους) και φυσικού αερίου (2.5 δις κυβικά μέτρα), ενώ τα αντίστοιχα κοιτάσματα του το κατατάσσουν δεύτερο παγκοσμίως σε ουράνιο και πέμπτο σε χαλκό.
Το Καζακστάν επιτρέπει επίσημα την ανεξιθρησκία, με τους μουσουλμάνους να αποτελούν το 70% του πληθυσμού και το 26% να είναι Χριστιανοί. Ενώ βρίσκεται κυρίως στην Ασία, ένα μικρό τμήμα, αυτό δυτικά του ποταμού Ουράλη, βρίσκεται στην Ανατολική Ευρώπη.
Ήταν η τελευταία Σοβιετική δημοκρατία που ανακήρυξε την ανεξαρτησία της κατά την διάρκεια της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, και από τότε έχει εργαστεί για την ανάπτυξη της οικονομίας του, ειδικά στην κυρίαρχη βιομηχανία υδρογονανθράκων. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λέει ότι το Καζακστάν περιορίζει την ελευθερία του λόγου, του τύπου και της θρησκείας σε μεγάλο βαθμό, ενώ άλλοι οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιγράφουν την κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας ως φτωχή.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Capital.gr, η αντίδραση ξεκίνησε όταν η κυβέρνηση του Προέδρου Tokayev έπαυσε τις επιδοτήσεις στο φυσικό αέριο το οποίο σε μεγάλη έκταση χρησιμοποιείται ως καύσιμο και για τα αυτοκίνητα και η τιμή του διπλασιάστηκε. Όμως υπάρχουν βαθύτερα αίτια τα οποία συμπεριλαμβάνουν θυμό για μεγάλες κοινωνικές ανισότητες, την έκταση της πανδημίας και την έλλειψη δημοκρατίας. Έτσι ενώ οι αρχικές διαμαρτυρίες ξεκίνησαν κατά της αύξησης των καυσίμων, στην συνέχεια εντάθηκαν με αίτημα μια ευρύτερη πολιτική φιλελευθεροποίηση, η οποία περιλαμβάνει την εκλογή περιφερειακών ηγετών από τη βάση, οι οποίοι τώρα τοποθετούνται από την κεντρική κυβέρνηση.
Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι για την εκμετάλλευση του πλούτου της χώρας έχουν επενδυθεί την τελευταία 10ετία, κυρίως από αμερικανικές εταιρείες περίπου 40 δις δολάρια. Αποτέλεσμα ήταν η κριτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τον αυταρχισμό στο Καζακστάν να είναι σημαντικά ηπιότερη απ’ ό,τι για την Ρωσία και την Λευκορωσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε, ότι αν η εξουσία κατακτηθεί στο Καζακστάν από φιλοδυτικό πρόεδρο τότε 85% των εξαγωγών υδρογονανθράκων της χώρας θα κατευθυνθεί προς την Δύση και οι νέοι της χώρας θα απολαύσουν την ελευθερία του Internet σε σχέση με το καταθλιπτικό αυταρχικό καθεστώς των προηγουμένων ετών.
Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι η κρίση στο Καζακστάν, έχει κύριο στόχο την απόσπαση της χώρας από το CSTO (μια συμφωνία αμυντικής συμμαχίας μεταξύ των κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης), ώστε να συνεργασθεί στρατιωτικά στενά με την Τουρκία και μέσω αυτής με το ΝΑΤΟ. Σε μια τέτοια περίπτωση περιοχές της Ρωσίας όπως τα Ουράλια, οι εκβολές του Βόλγα και η δυτική Σιβηρία, θα μπορούσαν να αποσταθεροποιηθούν. Ανεξάρτητα από το πόσο πιθανοφανείς μπορούν να είναι οι εκτιμήσεις αυτές, εκείνο το οποίο είναι εμφανές είναι η βαθειά ανησυχία των Ρώσων από τη νέα κατάσταση, όπως και το ότι αναγνωρίζουν στην Τουρκία ένα ιδιαίτερο ρόλο στην περιοχή.
Οι δύο τελευταίες αναφορές, αυτή του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών για το Ίντερνετ και των Ρώσων πολιτικών αναλυτών για τον κεντρικό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, θα πρέπει να προκαλούν ανησυχία στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη χώρα μας. Δεν είναι ασυνήθιστη τακτική η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας και ειδικότερα του Ίνετρνετ για προπαγανδιστικούς σκοπούς ή ως μέσο προσέλκυσης των νέων σε κάποιο σκοπό. Το είδαμε και πρόσφατα στη χώρα μας, με την προσφορά δωρεάν σύνδεσης στο Ίντερνετ στους εφήβους, προκειμένου να εμβολιαστούν.
Ωστόσο είναι διαφορετική η χρήση της πρόσβασης στο διαδίκτυο ως κίνητρο αντιμετώπισης ενός σοβαρού κινδύνου (όπως η πανδημία του κορωνοϊού) και τελείως διαφορετική η χρησιμοποίηση της εξάρτησης της νέας γενιάς από την τεχνολογία για την επίτευξη πολιτικών, διπλωματικών ή οικονομικών σκοπών. Θα πρέπει να μας ανησυχεί το γεγονός ότι όλο και περισσότερο (της πανδημίας βοηθούσης) απομονωνόμαστε ως άνθρωποι, χάνουμε την αίσθηση της συνύπαρξης και εξαρτιόμαστε όλο και περισσότερο από την τεχνολογία και τα (θαυμαστά κατά τα λοιπά) επιτεύγματά της. Θα πρέπει να μας ανησυχεί ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας (ή όπως είναι πιο γνωστή στην Ελληνική Γεωγραφία, της Μέσης Ανατολής) η Τουρκία φαίνεται να αποκτά όλο και πιο σημαντικό ρόλο, τον οποίο φροντίζει να ενισχύει επενδύοντας στο θρησκευτικό φανατισμό, τον αντιευρωπαϊσμό και την αναβίωση «μουσουλμανικών τόξων».
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η συνθήκη της Λωζάννης δεν αφορούσε μόνο τα ελληνοτουρκικά σύνορα, αλλά και την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και ότι καλό είναι, προς το παρόν, να μην διαταραχθούν οι ισορροπίες εκεί. Υπό αυτό το πρίσμα, τα γεγονότα στο Καζακστάν δεν θα πρέπει να μας αφήνουν αδιάφορους.
