Δύο φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους γεγονότα ήρθαν να θέσουν στην επικαιρότητα τα βασικά προβλήματα της εποχής μας (και δεν αναφέρομαι στον κορωνοϊό, παρόλο που το ένα αφορούσε φαινομενικά αυτόν), με τρόπο αρκετά εμφατικό αλλά και σχετικά προκλητικό συνάμα.
Πρόκειται για ένα συμβουλευτικό έγγραφο της Κομισιόν (της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μ’ άλλα λόγια της, τρόπον τινά, «κυβέρνησης» της Ευρωπαϊκής Ένωσης) που ήρθε στο φως της δημοσιότητας, λίγο πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων, που θέτει επί τάπητος το θέμα της συνεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον 21ο αιώνα, αλλά και για μια ανάρτηση του καθηγητή κ. Ηλία Μόσιαλου στον προσωπικό του λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία είδε το φως της δημοσιότητας προπαραμονή των Χριστουγέννων, που θέτει επί τάπητος το ζήτημα της αλαζονείας της επιστήμης έναντι του οποιουδήποτε μεταφυσικού.
Ας τα δούμε, όμως, με τη σειρά. Όπως αναφέρει ο δημοσιογράφος Αντώνης Καρπετόπουλος, «λίγες μέρες πριν, στις αρχές Δεκεμβρίου, το γνωστό ιταλικό περιοδικό Politico έκανε γνωστό ότι υπάρχει μια έκθεση με οδηγίες στα μέλη της Κομισιόν, στην οποία η Επίτροπος από τη Μάλτα, κα Ελένα Νταλί, αρμόδια για θέματα ισότητας, και οι συντάκτες της έκθεσης συμβούλευαν τους παραλήπτες «να μη θεωρούν δεδομένο ότι όλοι οι Ευρωπαίοι είναι χριστιανοί» και να ρυθμίσουν την συμπεριφορά τους αναλόγως.
«Δεν ισχύουν για όλους οι χριστιανικές γιορτές, ούτε όλοι οι Χριστιανοί τις γιορτάζουν στις ίδιες ημερομηνίες» αναφερόταν στο έγγραφο, που συμβούλευε επίσης το προσωπικό της Κομισιόν να αποφεύγει εκφράσεις όπως «τα Χριστούγεννα μπορεί να προκαλέσουν πολύ στρες», αλλά, αντ’ αυτού, να προτιμά το «οι γιορτές μπορεί να προκαλέσουν πολύ στρες» – οι γιορτές αόριστα».
Ο κ. Καρπετόπουλος κάνει μια πολύ όμορφη (και λογικά ορθή) εκτίμηση των επιπτώσεων που θα μπορούσε να έχει μια ενδεχόμενη «κατάργηση» των Χριστουγέννων από την ευρωπαϊκή καθημερινότητα (περισσότερα στο https://www.karpetshow.gr/blog/ki-an-ta-katargoysan-ta-xristoygenna), εγώ, όμως, θα ήθελα να σταθώ στο μείζον ζήτημα της συνεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι όπως τίθεται από τους συντάκτες της έκθεσης.
Από την έκθεση φαίνεται να θεωρείται ότι αρκεί από μόνη της η Ευρωπαϊκή Ένωση ως συνεκτικός κρίκος όλων των Ευρωπαίων, αγνοώντας το ιστορικό προηγούμενο που θέλει καμία υπερεθνική διοικητική ή κρατική οντότητα να μην επιτυγχάνει τη συνοχή της χωρίς κάποιο ιδεολογικό συνεκτικό κρίκο, μόνο με τη διοικητική της λειτουργία.
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, κοντά στους υπόλοιπους θεούς των λαών που κατακτούσε, επέβαλλε και τη λατρεία του αυτοκράτορα ως θεού. Όταν ο Χριστιανισμός ήρθε να αποδώσει «τα του Κάισαρος τω Καίσαρι, τα του Θεού τω Θεώ», η αυτοκρατορία τον καταδίωξε με απηνείς διωγμούς και φρικτά βασανιστήρια, γνωρίζοντας ότι έτσι υπονομευόταν ο συνεκτικός κρίκος που την κρατούσε ζωντανή. Όταν δεν μπόρεσε να κατανικήσει τη θρησκεία που επέβαλε τη λατρεία του μοναδικού πραγματικού Θεού, την αποδέχτηκε, την καθιέρωσε ως επίσημη θρησκεία του κράτους και, σταδιακά, την επέβαλε σε όλους τους λαούς της αυτοκρατορίας.
Ακόμα και το σχίσμα του 1054 δε στάθηκε ικανό να αναιρέσει το συνεκτικό αυτό κρίκο, αν και η διάσπαση της ιδεολογικής ενότητας είχε ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς 400 χρόνια αργότερα. Ακόμα και τώρα που η Ευρώπη τείνει να μετατραπεί σε μια πανσπερμία πολιτισμών, αλλά και θρησκευτικών αντιλήψεων (τις οποίες κάθε δημοκρατία οφείλει να σέβεται, αλλά τέτοιες δημοκρατίες ως επί το πλείστον βρίσκουμε στους χριστιανικούς πολιτισμούς με την ηθική που σέβεται τον άνθρωπο ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή και τα πιστεύω του), δε μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε να σταθεί ως ενιαία οντότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς το χριστιανικό της υπόβαθρο.
Το υπόβαθρο αυτό δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς την Πίστη στον τριαδικό Θεό (Πατήρ, Υιός και Πνεύμα), η οποία με τη σειρά της διαμορφώνει την πίστη στη σύλληψη (με τρόπο μεταφυσικά θαυμαστό και λογικά ανεξήγητο) και τη Γέννηση του Χριστού (με τρόπο ταπεινό και λογικά εξηγήσιμο). Η ανάρτηση του κ. Μόσιαλου, αφενός φαίνεται να δέχεται την παγιωμένη αντίληψη της σύλληψης του Χριστού μέσω ενός κρίνου (κάτι για το οποίο δεν γίνεται λόγος στα Ευαγγέλια (δηλαδή στο κατά Λουκάν που περιγράφει τη σκηνή του Ευαγγελισμού, καθώς στα άλλα τρία το ζήτημα αναφέρεται πολύ συνοπτικά), αφετέρου (με το προκάλυμα της χιουμοριστικής ή και σατιρικής διάθεσης) επιδεικνύει μια αλαζονική και υπεροπτική διάθεση έναντι όλων εκείνων που πιστεύουν στο Χριστό, διαπράττοντας, μάλιστα, το σφάλμα να ταυτίζει όλους τους πιστούς με τους αρνητές του κορωνοϊού, της μάσκας, των εμβολίων και της επιστήμης γενικότερα (διότι τι άλλο μπορεί να υπονοείται από το γεγονός ότι η ίδια η Παναγία μασκοφορούσα φέρεται να αμφισβητεί την άμωμη σύλληψή της, ενώ ο Ιωσήφ, χωρίς μάσκα, δηλώνει ότι δεν πιστεύει την ύπαρξη του κορωνοϊού;).
Χρειάζεται, όμως, προσοχή η τέτοια αντιμετώπιση. Ανεξάρτητα από τα επιτεύγματα της επιστήμης (επιτεύγματα εξόχως σημαντικά που βελτίωσαν τις συνθήκες ζωής του ανθρώπου, συντέλεσαν στην πρόοδο του πολιτισμού και τη μακροζωία των ανθρώπων και των κοινωνιών τους, αλλά και προκάλεσαν ουκ ολίγα προβλήματα και καταστροφές), δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αφενός μεν η επιστήμη δε μπορεί να λύσει όλα μας τα προβλήματα άπαξ και διά παντός, αφετέρου δε βλάπτει να υπάρχει στη ζωή μας η Πίστη που αποτελεί κινητήριο δύναμη κάθε ανθρώπινης προσπάθειας.
Αν δε μπορούμε να έχουμε Πίστη, ας μην περιφρονούμε αυτούς που την έχουν κι ας μην ξεχνάμε ότι χωρίς το μεταφυσικό (ακόμα κι αν το θεωρήσουμε παραμύθι) ο άνθρωπος δε θα ήταν τίποτε άλλο παρά ένα ρομποτοειδές αυτοκινούμενο αντικείμενο χωρίς αισθήματα. Γι’ αυτό και ο μεγάλος μας (και νομπελίστας) ποιητής Γιώργος Σεφέρης λέει (στο κείμενό του με τίτλο «Πάντα πλήρη Θεών»): «Χρειάζουνται καμιά φορά τα παραμύθια».
Στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε και στους δυσκολότερους που έρχονται, ας μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο. Αυτό προϋποθέτει αλληλοσεβασμό και κατανόηση, αλλά και αγάπη και συμπόνια. Κι αυτά τα πρεσβεύει πρωτίστως η χριστιανική ηθική που διαμόρφωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Καλή χρονιά σε όλους!
