Ο Πολιτισμός λογίζεται ως σύνολο των υλικών και πνευματικών αγαθών κάθε κοινωνίας, ένα πολύπτυχο και πολυπρισματικό βίωμα, μ’ άλλα λόγια, μέρος της συλλογικής μνήμης των κοινωνιών, το οποίο επιτρέπει στα μέλη της κοινωνίας να εντάσσονται στο κοινωνικό σύνολο, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα την ατομική τους ταυτότητα.
Μπορούμε, επομένως να θεωρήσουμε ότι επιβάλλεται μια κοινωνιολογική αντιμετώπιση του πολιτισμού, διότι αυτός συμβάλλει στη διαμόρφωση κοινωνικής συνοχής και ταυτόχρονα οδηγεί το άτομο σε τρεις ουσιαστικές λειτουργίες ως προς τον προσδιορισμό της συλλογικής ταυτότητας. Βοηθάει τον άνθρωπο στην αναγνώριση του άλλου, στην ένταξή του στην κοινωνική ομάδα και, τελικά, στην ολόπλευρη συμμετοχή του στις ποικίλες και διαφορετικές λειτουργίες της.
Σύμφωνα με τις διαφορετικές θεωρήσεις του πολιτισμού αυτός μπορεί να είναι είτε μια διαδικασία απόλυτης ολοκλήρωσης του ανθρώπου, μια πορεία, δηλαδή, προς ένα απόλυτα ιδεατό πρότυπο (φιλοσοφική θεώρηση), είτε μια αντανάκλαση στην κοινωνία των υψηλότερων στιγμών της ανθρώπινης νόησης και δραστηριότητας (περιγραφική θεώρηση), είτε, τέλος, ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής που εκφράζει νοήματα και αξίες όχι μόνο στις Τέχνες ή την Παιδεία, αλλά και στην καθημερινή συμπεριφορά (κοινωνική θεώρηση).
Ακριβώς λόγω της πολυσημίας του όρου έχει ιδιαίτερη σημασία να προσπαθεί κανείς να προσεγγίσει την έννοια του πολιτισμού με όσο πιο σαφή αλλά κι επιστημονικό τρόπο γίνεται. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, τόσο για την πόλη μας, όσο και για την επιστημονική κοινότητα ότι μια ουσιαστική και συγκροτημένη προσπάθεια ανάλυσης του πολιτισμού σε συνάρτηση με το μείζον ζήτημα της Παιδείας έγινε από τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Άρτας, σε συνεργασία με επιστημονικούς, ακαδημαϊκούς φορείς αλλά και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, με τη διοργάνωσης ενός τριήμερου (3,4 και 5 Δεκεμβρίου) διεθνούς συνεδρίου με θέμα «Η διαχείριση του Πολιτισμού ως απόθεμα Παιδείας και Ανάπτυξης στη Σύγχρονη Κοινωνία».
Όπως διαπιστώνεται στην εισαγωγή του τόμου περιλήψεων των εισηγήσεων του συνεδρίου (στο οποίο πήραν μέρος εκπαιδευτικοί και επιστήμονες όχι μόνο από την Άρτα και την Ήπειρο, αλλά και από πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, καθώς και από τις Η.Π.Α., την Κύπρο, την Ινδία, την Ινδονησία, την Αγγλία, την Αυστρία, τη Νότια Αφρική κ.λπ.), «Ο όρος πολιτισμός είναι τόσο πολυδιάστατος, που ίσως είναι δύσκολο να βρούμε κάτι που να μην είναι πολιτισμός. Αν και χρησιμοποιείται ευρύτατα, οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι δεν υπάρχει ομοφωνία για τον προσδιορισμό της έννοιάς του, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται ένας τεράστιος κατάλογος λέξεων και φράσεων, αλληλοσυμπληρούμενος και περίπλοκος.
Στην έννοια του πολιτισμού περιλαμβάνονται υλικά, πνευματικά, τεχνικά επιτεύγματα και επιδόσεις της δημιουργίας του ανθρώπου, που διαχρονικά εκφράζονται στους τύπους αλλά και στις μορφές οργάνωσης και δράσης της κοινωνίας, διαμορφώνοντας έτσι τις υλικές και πνευματικές αξίες. Ο ελληνικός πολιτισμός είναι Πολιτισμός της μορφής, της ψυχής και του πνεύματος και όχι της ύλης, είναι Πολιτισμός της ποιότητας και όχι της ποσότητας. Σε όλες τις Επιστήμες ιχνηλατούνται ελληνικά στοιχεία. Καταδεικνύεται έτσι η προσφορά του ελληνικού πολιτισμού, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο».
Αυτή η προσφορά αλλά και οι αλληλεπιδράσεις του ελληνικού με τους άλλους πολιτισμούς αναλύθηκε και αναπτύχθηκε σε μια πληθώρα εισηγήσεων που αφορούσαν τη σχέση του πολιτισμού με την καθημερινή ζωή, την ιστορία, τη γλώσσα, την εκπαίδευση, την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, το μύθο και τα παραμύθια, τις νέες τεχνολογίες, την πολιτική, τη θρησκεία, την Ευρώπη και τα ευρωπαϊκά προγράμματα, την εθνική ταυτότητα και τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων, τα ήθη , τα έθιμα και τις παραδόσεις, τα γράμματα και τις Τέχνες, τις Φυσικές Επιστήμες και το Περιβάλλον, τον αστικό αλλά και τον αγροτικό χώρο, τα φύλα και τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, τους ρόλους των φύλων και την οικογένεια.
Θα ήταν αδύνατο να παρουσιάσουμε εδώ, έστω και επιγραμματικά μόνο με τους τίτλους τους όλες τις εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν σε ένα συνέδριο που κατά γενική ομολογία όλων όσοι συμμετείχαν υπήρξε απολύτως επιτυχημένο. Αυτό και μόνο καταδεικνύει την πολυπρισματικότητα αλλά και την εμβέλεια του συνεδρίου αυτού.
Το συνέδριο διεξήχθη με υβριδικό τρόπο, τόσο με διά ζώσης συμμετοχές (στην αίθουσα συνεδρίων του Αρχαιολογικού Μουσείου Άρτας), όσο και εξ αποστάσεως (μέσω της πλατφόρμας Webex), ενώ προσφερόταν και ζωντανή κάλυψη τόσο των διά ζώσης όσο και των εξ αποστάσεως συνεδριάσεων (κάποιες από τις οποίες συνδυάζονταν, ήτοι διά ζώσης με εξ αποστάσεως συμμετοχές) από web tv, για όσους συνέδρους το επιθυμούσαν.
Πρόκειται για μια ουσιαστική, όσο και πολύτιμη συνεισφορά της Άρτας στο διεθνή διάλογο και τον ακαδημαϊκό προβληματισμό για την ουσία, τις προοπτικές και το περιεχόμενο του πολιτισμού. Η προσπάθεια αυτή και η επιτυχία της οφείλονται, κατά γενική ομολογία, στο όραμα, την άοκνη προσπάθεια και τη σκληρή δουλειά της Διευθύντριας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής και αντιπροέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου) δρ. Παρασκευής Χαμπηλομάτη – Αθανασέλου, η οποία είχε πολύτιμους συμπαραστάτες το διοικητικό προσωπικό της Διεύθυνσης και πρωτίστως την ομάδα πληροφορικής και νέων τεχνολογιών, οι οποίοι έδωσαν και την ψυχή τους για την επιτυχία της διοργάνωσης αυτής.
Είναι μια ευκαιρία για εξωστρέφεια της εκπαιδευτικής κοινότητας η ύπαρξη τέτοιων συνεδρίων και ευχής έργον θα είναι την επόμενη φορά που θα επιχειρηθεί κάτι ανάλογο να βρει μεγαλύτερη ανταπόκριση από τους εκπαιδευτικούς.
Κατά ευτυχή συγκυρία, τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου, το Σάββατο 4 Δεκεμβρίου, έγιναν στην πόλη μας τα εγκαίνια μιας ακόμη ιδιαίτερα σημαντικής πολιτιστικής δράσης: της έκθεσης έργων του μεγάλου ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, με τίτλο «Γιάννης Μόραλης στη γενέτειρα». Η πόλη μας βρέθηκε, με τον τρόπο αυτό, στο κέντρο των ελληνικών πολιτιστικών εξελίξεων και αξίζουν συγχαρητήρια στο δήμο Αρταίων και το δήμαρχο, Χρήστο Τσιρογιάννη για την αξιόλογη αυτή πρωτοβουλία, για την οποία θα έχουμε την ευκαιρία να πούμε περισσότερα σε επόμενο χρονογράφημα.