Την Παρασκευή 22 Οκτωβρίου ήταν η επέτειος του Ολοκαυτώματος μιας άγνωστης για τους Αρτινούς επετείου, που ούτε την γνώριζε αλλά και ούτε της αποδόθηκε η πρέπουσα αξία γι’ αυτό και ξεχάστηκε και πλέον είναι άγνωστη στους νέους της πόλης μας.
Ας δούμε, όμως, τι ακριβώς συνέβη αναλυτικά μέσα από το αρχείο του ΓΕΣ/ΔΙΣ, το βιβλίο του Παλαιοκατουνίτη Κώστα Π. Τάσιου και τις μαρτυρίες φυσικά των κατοίκων του χωριού που καταγράφονται μέσα στο βιβλίο του, προκειμένου να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτό το σπουδαίο ιστορικό γεγονός του τόπου μας.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το αρχείο του ΓΕΣ/ΔΙΣ σε αναφορά του επίλαρχου Αγόρου, την περίοδο 17 έως 31 Οκτωβρίου 1943, Γερμανικά τμήματα της Ταξιαρχίας από την Άρτα κινούνται προς Βουργαρέλι. Σκοπός τους είναι να καταστείλουν το αντάρτικο στην περιοχή των Τζουμέρκων, αφού το Γενικό Αρχηγείο και η πλέον αξιόμαχη μονάδα του βρίσκεται στην περιοχή.
Στις 22 Οκτωβρίου τμήμα των Γερμανικών στρατευμάτων μπήκε στο Παλαιοκάτουνο από την Γέφυρα Κοντοδήμα. Από στόμα σε στόμα οι κάτοικοι του χωριού έμαθαν τα νέα και έφυγαν αφήνοντας τις πόρτες των σπιτιών τους ανοιχτές. Κατευθύνθηκαν άλλοι προς το Καθαραβούνι και άλλοι προς τις σπηλιές στα Τζουμέρκα. Οι Γερμανοί άρχισαν να βάζουν φωτιά στα κατώγια που ήταν αποθηκευμένες ξερές τροφές για τα ζώα και άναβαν εύκολα. Σαν λαμπάδα καίγονταν τα σπίτια το ένα μετά το άλλο και οι χωριανοί ανήμποροι τα έβλεπαν να καίγονται.
Στο σπίτι του Δημήτρη Σταύρου, αφού έβαλαν φωτιά, έφυγαν και εκείνος κατέβηκε γρήγορα από την κρυψώνα του και σπάζοντας τα βαρέλια από το πάνω πάτωμα κατάφερε να σβήσει την φωτιά. Αφού έκαψαν τα περισσότερα σπίτια και το σχολείο, άφησαν απείραχτη την εκκλησία και συνέχισαν προς το Παλαιοχώρι, παίρνοντας μαζί τους τα άλογα από το χωριό. Την ίδια μέρα ή την επόμενη, Γερμανοί στρατιώτες πέρασαν στην Αβαρίτσα και ανέβηκαν μέχρι το Γιαννίτσι χωρίς να προβούν σε καμία καταστροφή.
Οι χωριανοί είχαν κρυφτεί στα ρέματα και στο Πρωτοχώραφο. Μόνο μια κοπέλα βρήκαν στο πέρασμά τους και την πήραν μαζί τους αλλά τελικά την άφησαν ελεύθερη πριν φύγουν από την Αβαρίτσα. Στις επόμενες ημέρες και μέχρι τέλος του μηνός μάχες λαμβάνουν χώρα σε Βουργαρέλι, Αθαμάνιο και Θεοδώριανα μέχρι την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων προς τα Τρίκαλα.
Πηγές προέλευσης άρθρου: 1. ΓΕΣ/ΔΙΣ Το Αρχείο της Εθνικής Αντίστασης. 2. Κώστας Π. Τάσιος, «Αγώνες ζωής»,Παλαιοκάτουνο,1944. 3. Gerirgsjager German Mount Infantry. (Γερμανικό Ορεινό Πεζικό), 2007. 4.avaritsa.blogspot.gr
