Στα 1854 το γερμανικό περιοδικό «Die Gartenlaube» δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με την επανάσταση του 1854. Αφού κάνει γενική ιστορική αναδρομή για το πως έγινε η Ελλάδα κράτος και στο «ύπουλο έργο» της Φιλικής Εταιρείας κατά την επανάσταση του 1854 και την μεγάλη ιδέα, μας δίνει και μια περιγραφή πως σκέφτονταν οι Ευρωπαίοι για τους Έλληνες.
Τι λέει, όμως, η πολιτισμένη Ευρώπη για τα όνειρα των Ελλήνων; Τους παρουσιάζει σαν ένα δειλό λαό, σαν έναν λαό που δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε πολιτισμό και ηθική και το μόνο κοινό που έχει με τους αρχαίους Έλληνες είναι το όνομα. Εδώ, βέβαια, η Ευρώπη παραβλέπει πως το νέο Βασίλειο της Ελλάδας είναι κατασκευή μιας αξιολύπητης Ευρωπαϊκής διπλωματίας, όπου χαράχτηκαν σύνορα τα οποία κάνουν ανίκανη οποιαδήποτε ανάπτυξη της χώρας. Παραβλέπει επίσης τις ίντριγκες των εξωτερικών δυνάμεων με τη χώρα να βρίσκεται συνεχώς σε μια κρίση που θα τελειώσει με μια μεγάλη καταστροφή, η οποία σύντομα ή αργά θα ξεσπάσει στην Ανατολή. Και μάλλον αγναντεύουμε ήδη την δύση της Ανατολής.
Από την άλλη πλευρά ο χαρακτήρας των νεοελλήνων δεν είναι ιδανικός για να ελκύσει ιδιαίτερες συμπάθειες. Αυτός ο λαός, ο οποίος είναι ένα κράμα από απογόνους αρχαίων Ελλήνων, Σλάβων και Αλβανών, με μερικές εξαιρέσεις στις πόλεις και στα εμπορικά κέντρα, βρίσκεται στο ίδιο σκαλοπάτι με τους Οθωμανούς.
Δοξάζει κανείς τους νεοέλληνες σαν έξυπνους, μετριόφρονες, οικονομικούς, φιλόξενους και σαν εμπορικά μυαλά, αλλά στην ουσία είναι ένας λαός που αμφιταλαντεύεται, προληπτικός, τσιγκούνης, απατεώνας, βίαιος, ηδονικός και κάτι τέτοια.
Οι λίγοι καλοί -δυστυχώς- βρίσκονται στο περιθώριο. Ένας τέτοιος λαός δεν θα μπορούσε, φυσικά να αναγεννήσει την Ανατολή, ειδικά επειδή δεν αποτελεί αριθμητική υπεροχή. Ούτε μια ελληνική κυριαρχία στην Κωνσταντινούπολη θα μπορούσε να ανθίσει ποτέ σε σύγκριση με τους πολύ πιο θαρραλέους, γενναίους και πολυάριθμους νότιους Σλάβους. Το ελληνικό αυτοκρατορικό όνειρο (εννοεί τη μεγάλη ιδέα) μάλλον θα παραμείνει όνειρο!
Πρέπει, λοιπόν, να θεωρήσουμε τις κινητοποιήσεις των Ραγιάδων στην Τουρκία ως εντελώς αδικαιολόγητες; Θα ήταν αδικαιολόγητες αν η κατάσταση των Χριστιανών στην Τουρκία δεν ήταν καταπιεστική. -Απάντηση για την κατάσταση που επικρατεί, μας δίνει η Γαλλία και η Αγγλία, δηλαδή οι χώρες που είναι σύμμαχοι της Τουρκίας εναντίον της Ρωσίας και οι οποίες έθεσαν ως όρο ότι πρέπει να αλλάξει η κατάσταση και καταπίεση των Χριστιανών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ταυτόχρονα η Πύλη πρέπει να παραχωρήσει ισότητα σ’ όλους τους πολίτες.
Κοινώς ο Γερμανός συντάκτης του κειμένου πιστεύει, ή θέλει να πιστεύει, πως επειδή το ζήτησαν Αγγλία και Γαλλία, ακριβώς οι χώρες που πίεσαν την Ελληνική κυβέρνηση το 1854 να καταδικάσει την επανάσταση στην Ηπειροθεσσαλία και να κλείσει τα σύνορα στους επαναστάτες, η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα έκανε ακριβώς αυτό. Για να λέμε και του στραβού το δίκιο, μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο, είχαν και οι Χριστιανοί πρόσβαση στα Οθωμανικά αξιώματα. Μάλιστα δε και στο στρατό όπου βγήκαν αρκετοί αξιωματικοί, αλλά και σε άλλες υπηρεσίες.
Όμως, ιδιαίτερες μεταρρυθμίσεις δεν ακλούθησαν, πράγμα που θα οδηγήσει τους Ηπειρώτες σε δύο ακόμη επαναστάσεις. Το 1866 και το 1878, όπου η τελευταία θα οδηγήσει στο συνέδριο του Βερολίνου με αποτέλεσμα το 1881 να παραχωρηθεί η Θεσσαλία και μέρος της Άρτας στο Ελληνικό Βασίλειο.
Πηγές Κειμένου: Die Gartenlaube,
αριθμός τεύχους 136
