Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές αμφιβολίες τρελές.

Όσο και αν ακούγεται παράξενο ξεκίνησα να δουλεύω περίπου στα οκτώ μου. Θα ήμουν τρίτη δημοτικού και εργαζόμουν ως τηλεκοντρόλ. Ναι, σωστά διάβασες. Τότε, έκανα το τηλεκοντρόλ. Καθόταν ο πατέρας με τη μάνα μου στον μικρό καναπέ μπροστά από μια μεγάλη τηλεόραση 25 ολόκληρων ιντσών, με εξωτερική επένδυση από λακαριστό ξύλο και πάντα ένα σεμεδάκι στην κορυφή και μου έδιναν εντολές.

Πάτα το ένα, να δούμε ΕΙΡ. Πάτα το δύο να δούμε ΥΕΝΕΔ. Ευτυχώς, τότε, δεν υπήρχαν τρία, τέσσερα κλπ. Όλη αυτή η ιστορία μού άφησε ως κατάλοιπο όταν σήμερα βρίσκομαι μπροστά στην τηλεόραση να πατάω στο τηλεκοντρόλ δέκα κανάλια με τη σειρά και μετά να διαλέγω που θα σταθώ. Κάπως έτσι την πάτησα το πρωί της Παρασκευής (24/09/2021). Αφού έκανα την διακαναλική μου βόλτα, σταμάτησα στην εκπομπή «Ώρα Ελλάδος», μάλλον ασυναίσθητα, επειδή συμπαθώ τον Άκη Παυλόπουλο. Τότε, και περί ώρα 08:57’, σε μια συνέντευξη-ενημέρωση του υπουργού Προστασίας του Πολίτη (ΠΡΟ.ΠΟ), ο κ. Τάκης Θεοδωρικάκος είπε επί λέξει: «Η Ελληνική Αστυνομία είναι εδώ για να συνδράμει σ’ αυτό που θέλει ο Ελληνικός λαός. Να μπορούν να παιδιά του να σπουδάζουν κανονικά και ελεύθερα μες στο πανεπιστήμιο, γιατί δεν υπάρχει ελευθερία αν δεν υπάρχει ασφάλεια».

Και μ’ έπιασαν ξανά οι αμφιβολίες μου. Γιατί εγώ αλλιώς τα θυμόμουν τα πράγματα από το σχολείο. Σε κάθε γιορτή της 25ης Μαρτίου, από τόσο δα μικράκια, στα ποιήματα φωνάζαμε «Ελευθερία ή Θάνατος». Ποτέ μας δεν είπαμε «Ασφάλεια ή Θάνατος». Στο λύκειο, στο κεφάλαιο της Γαλλικής Επανάστασης, το κεντρικό σύνθημα ήταν «Liberte, Egalite, Fraternite», δηλαδή «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα». Ούτε αυτοί μιλούσαν για ασφάλεια.

Κι επειδή είμαι γεμάτος κακές συνήθειες, συνέχισα να το ψάχνω σε βιβλία και ίντερνετ μήπως τόσα χρόνια είχα πέσει θύμα προπαγάνδας. Αλλά τζίφος. Στη φιλοσοφία βρήκα ότι «Πρέπει να επιδιώκουμε την ελευθερία και όχι μόνο την ασφάλεια, αν όχι για κάποιον άλλο λόγο, επειδή μόνο η ελευθερία μπορεί να καταστήσει την ασφάλεια… ασφαλή».

Στην πολιτική βρήκα ότι «Όσοι θυσιάζουν στοιχειώδεις ελευθερίες για λίγη ασφάλεια, δεν αξίζουν ούτε ελευθερία ούτε ασφάλεια». Μέχρι και στην ποίηση βρήκα «Για ασφάλεια κυκλωθήκαμε με τείχη/και γίνανε τα τείχη φυλακή μας».

Αλήθεια, πόσο είναι υπαρκτό το δίλημμα μεταξύ της ελευθερίας και της ασφάλειας και συνδέεται αυτό με την περιστολή των δικαιωμάτων; Επιπλέον, αν κάποια θεμελιώδης έννοια επικρατεί έναντι της άλλης, πού αποσκοπεί η συνεχής αναπαραγωγή του εν λόγω διλήμματος, ιδίως την σύγχρονη εποχή;

Ιστορικώς οι έννοιες ελευθερία και ασφάλεια (εξωτερική και εσωτερική) απασχόλησαν τις ανθρώπινες κοινωνίες αδιαλείπτως μέχρι και σήμερα. Για το θέμα αυτό έχουν γραφτεί βιβλία, αλλά και διδακτορικά ολόκληρα. Γι’ αυτό είπα να αντιγράψω ένα – δυό πραγματάκια, να τα ‘χουμε σαν σκονάκια πάνω μας μήπως και μας ξαναθέσουν το δίλημμα.

«Γενικά, ανάμεσα στην ελευθερία και την ασφάλεια δεν υπάρχει δίλημμα, διότι η ελευθερία πέραν της αυστηρώς νομικής εξωτερικής πλευράς εγκολπώνει και την εσωτερική, φιλοσοφική, πνευματική διάσταση, η οποία διατρέχει τους αιώνες αδιαλείπτως από την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή γραμματεία μέχρι και την καθιέρωση του χριστιανισμού στην Ευρώπη και γενικότερα τη Δύση. Η έννοια της ελευθερίας και της ασφάλειας μεταβάλλεται στο χώρο και στο χρόνο και έχει υποστεί μεταβολές από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα.

Η δεκαετία του ’70 είναι κρίσιμη όσον αφορά την κατανόηση του προβλήματος, καθώς συνέβη ένα γεγονός, το οποίο επηρέασε καταλυτικά τις εξελίξεις σε πολιτικό, νομικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό και κοινωνιολογικό επίπεδο, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς. Το γεγονός αυτό ήταν η απαρχή κατάρρευσης του χρυσού μεταπολεμικού παρεμβατικού κοινωνικού κράτους πρόνοιας, η απομάκρυνση της πρακτικής των κρατών από τις μεικτές κεϋνσιανές πολιτικές και η σταδιακή επικράτηση των νεοφιλελεύθερων οικονομοκεντρικών θεωριών.

Τα αποτελέσματα σε κοινωνικό επίπεδο ήταν πλέον αναμενόμενα. Η μετάβαση από τη συλλογικότητα και την κοινωνία στο άτομο και στο κάστρο του «εγώ», γρήγορα δημιούργησε μια ζούγκλα από νέους κινδύνους, οι οποίοι προστέθηκαν στους παλαιότερους. Η σιγουριά και το αίσθημα ασφάλειας αντικαταστάθηκε από την κλιμακούμενη αβεβαιότητα και από το ανυπόφορο αίσθημα του κινδύνου. Η κατανάλωση, βέβαια, και η οικονομική ευημερία, για ένα μέρος του πληθυσμού (ιδίως τα μεσοαστικά στρώματα και τους εξειδικευμένους εργαζόμενους), θόλωνε για ένα διάστημα το πεδίο των νέων δεδομένων, η ζημιά όμως είχε γίνει.

Την δεκαετία του ‘80 οι ερευνητές αντιλήφθηκαν τις κολοσσιαίες αλλαγές και εστίασαν τις έρευνές τους στους κινδύνους και στην έλλειψη της ασφάλειας. Από αυτό το χρονικό σημείο το βάρος έπεσε στην ασφάλεια και όχι στην ελευθερία, τόσο στα κράτη όσο και στους συγγραφείς και τις θεωρίες.

Σ’ αυτόν τον περίπλοκο κόσμο που αναπτύσσονται οι κοινωνίες, είναι πασιφανές ότι η σχέση μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας είναι καίρια και το προβάδισμα πρέπει να το έχει ξεκάθαρα η ελευθερία. Η ασφάλεια είναι πολύτιμο αγαθό αλλά χωρίς ελευθερία αποτελεί ένα «άνοστο γεύμα». Δεκάδες δικτατορίες έπεσαν παρέχοντας αφειδώς ασφάλεια και τάξη. Καθώς απόλυτη ασφάλεια δεν υπάρχει στην αληθινή ζωή παρά μόνο σχετική, οι άνθρωποι θα πρέπει να αποδεχτούν ότι στη ζωή το μόνο βέβαιο είναι η αβεβαιότητα και όχι να προσπαθούν μέσω νομικών ρυθμίσεων και ποινικών διατάξεων να αλλοιώσουν το κράτος δικαίου.

Κι αν θέλουμε να προχωρήσουμε ακόμα παραπέρα, δεν υπάρχει ούτε καν το δίλημμα Ελευθερία ή Ζωή. Αν θέλουμε να λεγόμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, πρέπει να γνωρίζουμε ότι για αιώνες τώρα οι ήρωες δίνουν τη Ζωή τους για την Ελευθερία. Δεν μιλάμε ποτέ κολακευτικά για όσους δίνουν την Ελευθερία τους, για τη Ζωή τους. Κι αν τελικά όλα τα παραπάνω είναι σωστά και διδάσκονται σ’ όλα τα πανεπιστήμια του πλανήτη μας, τότε τι προσπαθεί να μας πει ο κ. Τάκης Θεοδωρικάκος ;

Από τη μια είμαι σχεδόν σίγουρος ότι στη σημερινή ΝΔ, που ανήκει οικειοθελώς ο κ. Θεοδωρικάκος, βάζουν πάνω απ’ όλα την ασφάλεια. Ασφάλεια στην έκφραση επιχειρημάτων και επιχειρηματιών, ασφάλεια στη μετακίνηση και τις διακοπές, ασφάλεια στη μεταφορά κεφαλαίων, ασφάλεια παντού. Ήθελα, όμως, να ήξερα εκεί στην ηλικία των 25 ετών που ο κ. Θεοδωρικάκος έκανε τη θητεία του στην ΚΝΕ δεν του ‘μάθαν τίποτε για την ελευθερία; Κι αν δεν του έμαθαν αυτοί, μήπως στα 27 του, του έμαθαν κάτι στον Συνασπισμό όταν πήγε; Ή μήπως του έμαθαν κάτι στα 29 του, στο ΠΑΣΟΚ; Γιατί απ’ ότι φαίνεται, όπου βλέπει φως …μπαίνει Ελεύθερα. Ή μήπως τα ξέχασε όλα οικειοθελώς… για να νιώθει Ασφαλής; Και η δική του «Ασφάλεια» είναι που με γεμίζει Αμφιβολίες. Αμφιβολίες πολλές. Αμφιβολίες τρελές.

Υπογραφή, Ένοχος υπεράνω πάσης αμφιβολίας