Στη Βιάννο της Κρήτης βρέθηκε για πέντε μέρες ο Δημήτρης Βλαχοπάνος, καλεσμένος με την ιδιότητα του Προέδρου του Ομίλου Μελέτης Ολοκαυτώματος Κομμένου και του μέλους της Συντονιστικής Επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ), προκειμένου να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις μνήμης που οργανώθηκαν για να τιμηθούν τα 401 θύματα της γερμανικής ναζιστικής κτηνωδίας.
Τις φετινές εκδηλώσεις, οι οποίες διήρκεσαν από την Παρασκευή 17 έως τη Δευτέρα 20 Σεπτεμβρίου, τίμησε με την παρουσία της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, με την οποία είχε μια σύντομη κουβέντα, μιλώντας της για το Ολοκαύτωμα του Κομμένου και καλώντας την -ανεπίσημα βέβαια- να τιμήσει τις εκδηλώσεις του επόμενου χρόνου, πράγμα το οποίο η Πρόεδρος αποδέχτηκε θετικά.
Παρέα με τον Αριστομένη Συγγελάκη, συγγραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ), ο Δημήτρης Βλαχοπάνος όργωσε την ορεινή Κρήτη, μετέφερε παντού την ιστορία του Κομμένου και μίλησε στα τοπικά μέσα όχι μόνο για το Κομμένο, αλλά και για τον ανυποχώρητο αγώνα που δίνει το ΕΣΔΟΓΕ μαζί με τους μαρτυρικούς τόπους για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση.
Με την ευκαιρία αυτή είχαμε μια εγκάρδια συνομιλία μαζί του. Μια συζήτηση από την οποία προέκυψαν πολλά και χρήσιμα συμπεράσματα.

Συνέντευξη στη Βίκυ Καινούργιου

Ερ: Δεν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεσαι το Μαρτυρικό Χωριό Βιάννο, απ’ ό,τι θυμόμαστε και απ’ ό,τι γράφουν τα δικά μας χαρτιά.
Απ: Όχι, είναι η τρίτη φορά που βρέθηκα στη Βιάννο και στις εκδηλώσεις μνήμης. Την πρώτη φορά το 2013, όταν πήρα μέρος στις εργασίες του 2ου συνεδρίου που οργάνωσε η Ένωση Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου και το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ). Παρών στο συνέδριο αυτό ήταν ο Μανώλης Γλέζος, εκ των ιδρυτών του ΕΣΔΟΓΕ και πρόεδρός του. Ήταν μια μεγάλη τιμή όχι μόνο για μένα αλλά και για όλους όσοι συνυπήρξαμε με τον Μανώλη Γλέζο στο συνέδριο αυτό. Η δεύτερη φορά ήταν πριν τρία χρόνια, το 2018, όταν έλαβα μέρος στις εργασίες του 4ου Συνεδρίου.

Κομμένο και Βιάννος Ερ: Τι διαφορετικό είχε η φετινή παρουσία σου εκεί;
Απ: Φέτος δεν έγινε συνέδριο. Οι συνθήκες της πανδημίας, σε συνδυασμό με άλλες ποικίλες δυσκολίες, δεν επέτρεψαν τη διοργάνωση συνεδρίου. Η παρουσία μου είχε έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα. Ήταν περισσότερο η εκπροσώπηση του Κομμένου και του ΕΣΔΟΓΕ. Ήταν ο εμπλουτισμός της ιστορίας με επεισόδια που αποκαλύπτουν πως οι μαρτυρικοί τόποι κουβαλούν στην αιωνιότητα τον κοινό πόνο, αλλά και τον κοινό αγώνα να κρατηθεί ζωντανή και αναμμένη η φλόγα της μνήμης από τη μια και να ενισχυθεί το αίτημα για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση από την άλλη. Αλλά ήταν περισσότερο μια μοναδική ευκαιρία να συναντηθώ με επιζώντες του ολοκαυτώματος της Βιάννου και εκπροσώπους άλλων μαρτυρικών τόπων της Κρήτης. Κι αυτό υπήρξε το μεγαλύτερο κέρδος.

Ερ: Τι το εξαιρετικό περιλάμβανε το πρόγραμμα των εκδηλώσεων μνήμης της Βιάννου φέτος;
Απ: Το πρόγραμμα εν συντομία είχε ως εξής: πορεία μνήμης, την Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου, προς τον τόπο της μαζικής εκτέλεσης στο χωριό Αμιρά, το οποίο είχε και τα περισσότερα θύματα, 114, μεταξύ των χωριών της επαρχίας Βιάννου. Ακολούθησε σε καφενείο του Αμιρά το βράδυ δείπνο και συζήτηση για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών. Το Σάββατο απόγευμα πραγματοποιήθηκε στο Πανδημοτικό Ηρώο Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου τιμητική εκδήλωση αφιερωμένη στην ηρωίδα γυναίκα της Βιάννου. Ήταν μια εντελώς ιδιαίτερη βραδιά με πολλή συγκίνηση. Πρέπει να σημειώσω πως στη Βιάννο οι Γερμανοί εκτέλεσαν μόνο άντρες, όχι γυναίκες. Εντύπωση προκάλεσε η δική μου αναφορά στο Κομμένο και στη δολοφονία 144 γυναικών και 72 παιδιών έως 10 χρονών. Πολλοί ήταν αυτοί που με πλησίασαν μετά την ομιλία μου και μου εκδήλωσαν την επιθυμία τους να επισκεφτούν και να γνωρίσουν το Μαρτυρικό Κομμένο…

Ερ: Άρα το Κομμένο είχε την τιμητική του…
Απ: Μπορώ απερίφραστα να πω «ναι». Γιατί όλο αυτό το διάστημα των πέντε ημερών μίλησα για το Κομμένο σε ραδιόφωνα της Κρήτης, μίλησα στην τηλεόραση, αλλά μίλησα και σε επισκέψεις που κάναμε στον δήμαρχο Βιάννου και στον Μητροπολίτη Αλκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέα, καθώς και σε ιδιωτικές συναντήσεις με φίλους παλιότερους και νεότερους. Υπήρχαν φίλοι που γνώριζαν ήδη πολλά για το Κομμένο. Υπήρξαν κι αυτοί που άκουγαν για πρώτη φορά την ιστορία του. Να μην ξεχάσω όμως να αναφερθώ στην καταπληκτική συναυλία που παρακολουθήσαμε το βράδυ του Σαββάτου στον ίδιο χώρο. Ο Μάνος Παπαδάκης, ένας νέος και ανερχόμενος καλλιτέχνης, με την ορχήστρα του και τη συμμετοχή της Νατάσας Παπαδοπούλου Τζαβέλλα μάς ταξίδεψε σε στίχους και νότες που έδεναν αρμονικά με την ιστορία του τόπου και τις ελπίδες των ανθρώπων του για μια καλύτερη ζωή. Η ίδια συναυλία δόθηκε τη Δευτέρα στο Ηράκλειο, Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης, με την οποία έκλεισε το πρόγραμμα εκδηλώσεων.

Η Πρόεδρος απ’ τη Βιάννο στο Κομμένο
Ερ: Και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκεί… Πώς την είδες;
Απ: Ήρθε την Κυριακή το πρωί για να παραστεί στο μνημόσυνο. Μου άρεσε. Κι άρεσε όχι μόνο σε μένα. Μπορώ να πω πως άρεσε γενικώς, όπως διαπίστωσα από τα σχόλια του κόσμου. Απλή και καταδεκτική. Έβαλε στην ομιλία της και το θέμα των γερμανικών οφειλών, ενώ ο μητροπολίτης, ως κύριος ομιλητής, το αποσιώπησε! «Παραμένει ανοιχτό το θέμα των γερμανικών επανορθώσεων», ανέφερε η πρόεδρος. Ξεκάθαρη.

Ερ: Να υποθέσουμε πως μίλησες μαζί της;
Απ: Ήμασταν καλεσμένοι με τον Αριστομένη Συγγελάκη στο επίσημο γεύμα. Περιοριστήκαμε, ωστόσο, στο να συνομιλήσουμε για λίγο με την πρόεδρο. Της μίλησα για το Ολοκαύτωμα του Κομμένου. Μου έκανε εντύπωση η άμεση αντίδρασή της, με την οποία έδειξε πως γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία του χωριού μας. Δεν μπορούσα να μην την καλέσω, ανεπίσημα βέβαια -δεν είμαι εγώ ο αρμόδιος- στο Κομμένο. Η απάντησή της υπήρξε άμεση και καταφατική. Ένιωσα, ομολογώ, πολύ όμορφα.

Ερ: Υπήρξαν άλλοι εκπρόσωποι μαρτυρικών τόπων;
Απ: Ήταν μαζί μας ο δήμαρχος Διστόμου Γιάννης Σταθάς και το μέλος του Συλλόγου Θυμάτων Διστόμου Μιλτιάδης Σφουντούρης, ήταν οι Γερμανοί Tina και ο Yiani, εκπρόσωποι της Ομάδας ΑΚ Distomo, ήταν εκπρόσωποι της μαρτυρικής Δαμάστας και Κοντομαρί Κρήτης, εκπρόσωποι πολιτιστικών συλλόγων του νησιού κλπ. Βρέθηκαν, επίσης, στη Βιάννο, καλεσμένοι απ’ τον πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης Παύλο Μπαριτάκη, οι πρόεδροι των Περιφερειακών Συμβουλίων της χώρας, με τους οποίους συναντηθήκαμε στο Μουσείο Ολοκαυτώματος Βιάννου και τους ζητήσαμε να θέσουν στο προσεχές μέλλον στα Περιφερειακά Συμβούλια το ζήτημα των γερμανικών επανορθώσεων, πράγμα για το οποίο έδειξαν θετική διάθεση. Ελπίζω σύντομα το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) να αναλάβει την ανάλογη πρωτοβουλία.

Η νέα εποχή
Ερ: Τι σημαντικότερο αποκόμισες από το ταξίδι σου αυτό στη Βιάννο της Κρήτης;
Απ: Αποκόμισα μια πίκρα και μια χαρά. Η πίκρα μου είναι πως τα τελευταία χρόνια έχουν υποβαθμιστεί στο Κομμένο -και στην Ήπειρο συνολικά- οι εκδηλώσεις τιμής στη μνήμη των 317 τραγικών θυμάτων του. Και δεν είναι ούτε η πανδημία ούτε η τυχόν οικονομική στενότητα που τις εμποδίζουν. Στη Βιάννο και συζητήσεις διοργανώθηκαν και δείπνα και γεύματα παρατέθηκε και συναυλίες δόθηκαν. Κι αυτά με την υποστήριξη των δήμων Βιάννου και Ηρακλείου, αλλά και της περιφέρειας. Κάτι δεν πάει καλά μ’ εμάς εδώ πάνω. Και η χαρά μου πηγάζει απ’ τις αισιόδοξες σκέψεις που φέρνουν οι συναντήσεις αυτές. Μπορεί να βρίσκονται κοντά στην έξοδό τους οι τελευταίοι επιζώντες των ναζιστικών σφαγών και των ολοκαυτωμάτων, αλλά η ιστορία τους θα παραμένει ζωντανή. Περνάμε σε μια νέα εποχή πλέον: οι απόγονοι των θυμάτων έχουν πάρει προ πολλού τη σκυτάλη της μνήμης και του αγώνα. Και αναζητούν περισσότερη εξωστρέφεια.
Γνωρίζοντας καλά πως οι συναντήσεις τους σε μαρτυρικούς τόπους και η συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις μνήμης ενδυναμώνει τον αγώνα για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση. Τονίζουμε με κάθε τρόπο και προς κάθε κατεύθυνση πως η σημερινή Γερμανία πρέπει να πληρώσει το συντομότερο τις οφειλές της στην Ελλάδα. Αλλιώς θα ακολουθεί την ιστορία της και θα βαραίνει το λαό της το άγος των απερίγραπτων εγκλημάτων και καταστροφών που διέπραξε ο στρατός της στη χώρα μας, χωρίς να πληρώσει γι’ αυτά.