Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές… αμφιβολίες τρελές
Όσοι δυσκολεύονται να ενημερωθούν για την επικαιρότητα από το κινητό τους, γιατί έχουν χοντρά δάχτυλα, μπορούν ακόμα να ενημερώνονται στα καφενεία για όλα τα θέματα.
Μια τέτοια συζήτηση είχα την τύχη να παρακολουθήσω προχθές σε καφενείο της περιοχής μας, σχετικά με την ακρίβεια που ήρθε, την ανάπτυξη που έρχεται, την παραγωγικότητα που πρέπει να αυξήσουμε και τις ελεύθερες αγορές που πρέπει να υπακούμε.
Επειδή, σαν άσχετος που είμαι, όσα άκουσα (μένοντας σιωπηλός) μου δημιούργησαν μια-δυό αποριούλες, αποφάσισα να ξεσκονίσω κάτι παλιά βιβλία οικονομικών στην υπόγεια βιβλιοθήκη μου, μπας και καταλάβω δυό-τρία πραγματάκια παραπάνω. Σας αντιγράφω, λοιπόν, κάποια σημεία που διδάσκονται από τους καθηγητές πολιτικής οικονομίας στο Κέμπριτζ (Cambridge), μόλις 80 χιλιόμετρα βόρεια του Λονδίνου.
«Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται ευρέως, οι επιδόσεις των αναπτυσσόμενων κρατών την περίοδο της κρατικοδίαιτης ανάπτυξης ήταν ανώτερες από αυτές που επιτεύχθηκαν κατά την επακόλουθη περίοδο των μεταρρυθμί-σεων, που ήταν προσανατολισμένες προς την ελεύθερη αγορά. Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες παρατηρήθηκε πολύ μεγαλύτερη ανάπτυξη, πιο δίκαιη κατανομή και λιγότερες οικονομικές κρίσεις κατά την «μαύρη» περίοδο, παρά την περίοδο κατά την οποία οι οικονομίες τους αφέθηκαν στο έλεος της ελεύθερης αγοράς.
Επιπλέον, είναι επίσης αναληθής ο ισχυρισμός ότι τα περισσότερα πλούσια κράτη απέκτησαν τα πλούτη τους λόγω των πολιτικών της ελεύθερης αγοράς. Ισχύει μάλλον το αντίθετο. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, πρακτικά όλες οι πλούσιες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, των υποτιθέμενων κοιτίδων του ελεύθερου εμπορίου και των ελεύθερων αγορών, έγιναν πλούσιες από ένα συνδυασμό επιδοτήσεων, προστατευτισμού και άλλων πολιτικών, τις οποίες σήμερα παροτρύνουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να ΜΗΝ υιοθετήσουν. Οι πολιτικές της ελεύθερης αγοράς έχουν κάνει ελάχιστα κράτη πλούσια, μέχρι στιγμής, και αυτό θα εξακολουθήσει και στο μέλλον.
Οι τραπεζίτες στη Νέα Υόρκη ξινίζουν τα μούτρα τους όταν διαβάζουν για την πολιτική του Ούγκο Τσάβες, πρώην προέδρου της Βενεζουέλας, ενάντια στους ξένους, σε άρθρα στην Wall Street Journal, την οποία αγόρασαν με χαρτονόμισμα με την φάτσα του Άντριου Τζάκσον (20δόλαρο), αγνοώντας ότι ο Τζάκσον ήταν πολύ πιο σφοδρός πολέμιος των ξένων κεφαλαίων απ’ ότι ο Τσάβες.
Στη Σιγκαπούρη, που είναι διάσημη για τις πολιτικές ελεύθερου εμπορίου που ακολουθεί και για το πόσο ευνοεί τις ξένες επενδύσεις, το 20% του ΑΕΠ της παράγεται από επιχειρήσεις που ανήκουν στο κράτος, όταν ο διεθνής μέσος όρος κυμαίνεται στο 10%.
Από την δεκαετία του ’80 και εξής, πέρα από τις αυξανόμενες ανισότητες, που ήταν αναμενόμενες, λόγω της φύσης των μεταρρυθμίσεων που ευνοούσαν τους πλούσιους, παρατηρήθηκε και σημαντική επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης των αναπτυσσόμενων κρατών.
Η αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος στον αναπτυσσόμενο κόσμο έπεσε από 3% κατ’ έτος (τις δεκαετίες του ’60 και ’70), σε 1,7% την περίοδο 1980-2002, όταν εφαρμόστηκαν οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις ανοίγματος των αγορών.
Συνοψίζοντας, οι πολιτικές του ελεύθερου εμπορίου και των ελεύθερων αγορών σπανίως πετυχαίνουν, ΑΝ πετυχαίνουν ποτέ. Τα περισσότερα πλούσια κράτη δεν υιοθέτησαν τέτοιες πολιτικές, όταν αυτά βρίσκονταν στο στάδιο της ανάπτυξης, ενώ τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, οι πολιτικές αυτού του είδους επιβράδυναν την ανάπτυξη και διεύρυναν τις ανισότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Προωθώντας πολιτικές, που οι ήδη πλούσιες χώρες δεν υιοθέτησαν, όταν οι ίδιες ήταν αναπτυσσόμενες στο παρελθόν, είναι σαν να μας λένε: «Μην κοιτάς τι έκανα εγώ, εσύ θα κάνεις αυτό που σου λέω».
Μόλις τελείωσα τα διάβασμα, είχα περισσότερες απορίες, σχετικά με την πορεία που ακολουθούμε τα τελευταία χρόνια. Στο καφενείο, οι θεωρίες, είναι πιο αξιωματικές και δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Γι’ αυτό κι εγώ καταχώνιασα πάλι τα βιβλία μου, πίσω στις σκόνες τους και γύρισα στο καφενείο.
Τελικά είχαν δίκιο στο καφενείο. Τα βιβλία σε μπερδεύουν και σε γεμίζουν Αμφιβολίες. Αμφιβολίες πολλές. Αμφιβολίες τρελές.
Υπογραφή, Αθώος, λόγω αμφιβολιών