Ο 20ος αιώνας σημαδεύτηκε από πολλές και μεγάλες καινοτομίες, επαναστάσεις (κυριολεκτικές και μεταφορικές) και βεβαιότατα την ακατάπαυστη τεχνολογική πρόοδο που σηματοδοτεί και τη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση. Λίγοι, όμως, έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο αιώνας αυτός έχει ταυτιστεί και με την επαναστατική παρουσία και εισβολή στη ζωή μας ενός προϊόντος που έμελε να αλλάξει για πάντα την πορεία της ανθρωπότητας, κυριολεκτικά.
Στην ταινία «Ο πρωτάρης», την πρώτη μεγάλη επιτυχία του σπουδαίου ηθοποιού Ντάστιν Χόφμαν, ο ήρωας (ένας νεαρός απόφοιτος κολλεγίου τον οποίο υποδύεται ο Χόφμαν και ο οποίος αναρωτιέται τι θα πρέπει να κάνει στη ζωή του από εδώ και πέρα), έρχεται αντιμέτωπος με έναν φίλο του πατέρα του ο οποίος του λέει ότι το μυστικό της επιτυχίας, αλλά και της πορείας των ανθρώπινων κοινωνιών είναι το πλαστικό («plastics», λέει μονολεκτικά σε μια πραγματικά σημαδιακή σκηνή της ταινίας).
Η ταινία είχε γυριστεί το 1967, το μυθιστόρημα στο οποίο βασίστηκε γράφτηκε από τον Τσαρλς Γουέμπ το 1963, μ’ άλλα λόγια απηχεί το πνεύμα της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης της αμερικανικής αλλά και παγκόσμιας βιομηχανίας με στόχευση στα νέα προϊόντα που κατέκλυζαν την αγορά (ποιος στην ηλικία μου δεν θυμάται τις ατέλειωτες επιδείξεις πλαστικών τάπερ τη δεκαετία του 70 ή και του 80;). Μ’ αυτά και μ’ αυτά το πλαστικό κυριάρχησε στην καθημερινότητά μας με αποκορύφωμα τη χρήση της πλαστικής σακούλας σχεδόν σε κάθε μας αγορά.
Εκείνη την εποχή δεν θα μπορούσε κανείς να διανοηθεί ότι θα ερχόταν κάποια στιγμή η αποκαθήλωση του πλαστικού και κυρίως της πλαστικής σακούλας, η οποία πλέον έχει ενοχοποιηθεί για πολλές και σημαντικές βλάβες επί του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό έχει καθιερωθεί η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Πλαστικής Σακούλας (International Plastic Bag Free Day ) που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Ιουλίου, με πρωτοβουλία οικολογικών οργανώσεων σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με τους διοργανωτές ο εορτασμός παρέχει μια μοναδική ευκαιρία για να διαχυθεί το μήνυμα ότι ένας κόσμος χωρίς πλαστικές σακούλες είναι εφικτός. Αυτό πραγματικά φαίνεται ότι μπορεί να γίνει πραγματικότητα, όπως δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία και στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, μείωση της τάξης του 99,9% το 2020 στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους στο κανάλι των σούπερ μάρκετ, σε σχέση με το 2017, κατέγραψε μελέτη του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, καθώς από το 1,8 δισ. σακούλες το 2017, το 2020 διατέθηκαν κάτω από 1 εκατ. σακούλες. Το ΙΕΛΚΑ σημειώνει ότι πρακτικά από το 2021 οι πλαστικές σακούλες έχουν εξαλειφθεί από την ελληνική αγορά.
Παράλληλα η διάθεση επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών πολλαπλασιάστηκε. Ειδικά από τον Ιανουάριο 2021 και μετά η χρήση τους είναι πολύ πιο έντονη. Σε σχέση με τα λοιπά κανάλια εμπορίου-εστίασης καταγράφονται ανάμεικτες τάσεις. Συγκεκριμένα, σημειώνεται η εξαίρεση των υπαίθριων λαϊκών αγορών και των περιπτέρων από την εφαρμογή της νομοθεσίας. Πρόκειται, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, για μία προβληματική κατάσταση που στέλνει λάθος μηνύματα στους πολίτες σε σχέση με τα μέτρα και τους στόχους τους. Καταγράφεται, επίσης, μερική εφαρμογή του μέτρου, αλλά με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον κλάδο και την περιοχή.
Για παράδειγμα εμφανίζεται μεγαλύτερη εφαρμογή του μέτρου στα αστικά κέντρα συγκριτικά με την επαρχία, ενώ σε πολλούς πολίτες υπάρχει ακόμα άγνοια σε σχέση με τις υποχρεώσεις σε σχέση με τη νομοθεσία με τις πλαστικές σακούλες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς για τη διάθεση εκτός των σουπερμάρκετ, η συνολική κατανάλωση πλαστικής σακούλας το 2020 μειώθηκε σε περίπου 75-80 σακούλες ανά κάτοικο. Αν και η μείωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για περεταίρω μείωση της πλαστικής σακούλας και μεγαλύτερο περιορισμό της ρύπανσης στο περιβάλλον.
Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το καταλάβουμε και να ενεργήσουμε όλοι ομαδικά, ώστε να αποβάλουμε όχι μόνο τις πλαστικές σακούλες, αλλά συνολικά το πλαστικό από τη ζωή μας. Σύμφωνα με την οικολογική οργάνωση Γκρήνπις, το πλαστικό δεν είναι μόνο πρόβλημα που επηρεάζει τους ωκεανούς και δημιουργεί σκουπίδια. Είναι και πρόβλημα για το κλίμα, την υγεία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Το 99% του πλαστικού φτιάχνεται από ορυκτά καύσιμα, όπως το αέριο που προέρχεται από fracking και το πετρέλαιο, και συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή σε όλο τον κύκλο ζωής του. Μας επηρεάζει, επομένως, ποικιλότροπα και πολυμορφικά.
Σύμφωνα με την οργάνωση WWF, αν δεν αλλάξουμε αμέσως τα πράγματα, έως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά στη θάλασσα απ’ ό,τι ψάρια. Πιο συγκεκριμένα, κάθε χρόνο διαρρέουν στους ωκεανούς οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Υπολογίζεται μάλιστα ότι μόνο στις ελληνικές θάλασσες καταλήγουν ετησίως 11.500 τόνοι πλαστικών. Κι ό,τι «καταλήγει» στη θάλασσα δεν μένει εκεί αλλά επιστρέφει στον ίδιο μας τον οργανισμό. Τα πλαστικά είναι κυριολεκτικά παντού. Στο έδαφος, τα ποτάμια, τις θάλασσες και κατ’ επέκταση στην τροφική αλυσίδα, με τον καθένα μας να καταναλώνει ακούσια 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα! Λέγοντας λοιπόν όχι στο πλαστικό, λέμε ναι στην υγεία μας, τόσο τη δική μας, όσο και του πλανήτη.
Υπάρχουν πράγματα γύρω μας που δείχνουν πάρα πολύ σημαντικά και μας απασχολούν, ωστόσο σε λίγο διάστημα, με την κατάλληλη αντιμετώπιση και τους ορθούς χειρισμούς, μπορούν να αντιμετωπιστούν. Υπάρχουν και ζητήματα, όπως η χρήση του πλαστικού και της πλαστικής σακούλας που φαίνονται μικρά κι ασήμαντα, όμως σε βάθος χρόνου μπορούν να καταστρέψουν τον πλανήτη μας. Ας μην το επιτρέψουμε!