Οι αιώνες και οι χιλιετίες σαν σπείρες τυλίγονται γύρω από τον ευθύγραμμο κοσμικό χρόνο κι ο άνθρωπος διασχίζει τους ωκεανούς των χιλιετιών με τα μικρά καράβια των μύθων του και με πληρώματα τα γένη των ανθρώπων. Το γένος των Ελλήνων από της εμφανίσεως του διέπλευσε όλες τις χιλιετίες και τώρα πλέει ακόμα ζωντανό τον ωκεανό της τρίτης χιλιετίας.
Με την αυγή του 2001 χάραξε η καινούργια χιλιετία της ανθρωπότητας, μετά Χριστό, οι ορίζοντες της οποίας είναι από τους τωρινούς απροσδιόριστοι και ως εκ τούτο άγνωστοι.
Η «ροδοδάκτυλος Ηώς» του Ομήρου είχε διανοίξει τη χιλιετία του Ελληνικού πνεύματος, το οποίο την πλάτυνε συνεχώς. Μέχρι που έφθασε, το γνωρίζουμε και το γνωρίζουν όλοι οι άνθρωποι παντού σε όλα τα μήκη της γης.
Κατά την ώρα «μηδέν» του κόσμου, τη στιγμή που το φως του αρχαίου πνεύματος τρεμόπαιζε να σβήσει, ο Χριστός καλούσε την ανθρωπότητα να φωτισθεί ξανά, «για να μη στο σκότος περπατάει». Δυστυχώς, όμως, μετά από λίγους αιώνες βυθίσθηκε και πάλι στο σκότος από τα ιερατεία της νέας θρησκείας.
Απ’ αρχής της δεύτερης χιλιετίας το πνεύμα της Ευρώπης άρχισε να μνημειώνεται σε υψικόρυφους καθεδρικούς ναούς στη Δύση και σε καθεδρικούς με τρούλους στην Ανατολή, με την πίστη πως με τις πολλές προσευχές και με την βοήθεια της θρησκευτικής μουσικής θα πετάξει μέσα από τις στενές απολήξεις των ναών προς συνάντηση του Θεού. Από τα μι-σά όμως της δεύτερης χιλιετίας ο άνθρωπος έστρεψε το ορμητικό του πνεύμα προς συνά-ντηση του πραγματικού κόσμου και σιγά-σιγά ξέφευγε από τον σκοταδισμό του ιερατείου.
Στην αρχή της τρίτης χιλιετίας στεκόμαστε σκεπτικοί και περίφοβοι και τούτο γιατί η ορμή του ανθρώπου σπεύδει προς άλλους κόσμους. Τα σπέρματα που άφησε ο 20ος αιώ-νας, θα αναπτυχθούν και θα ανθίσουν στη νέα χιλιετία που διανύουμε. Ο καρπός του δένδρου της γνώσης θα δοκιμασθεί ξανά και μαζί του ο άνθρωπος.
Στην τρίτη χιλιετία πολλές νέες πραγματικότητες θα αναδυθούν και πολλές παλιές θα κα-ταβυθισθούν. Το νέο που έρχεται δεν το γνωρίζουμε. Ενώ ό,τι είναι παλιό, όχι μόνο το γνω-ρίζουμε, αλλά συνθέτει την προσωπικότητά μας, την πραγματικότητά μας, την ουσία μας.
Οι τάσεις που επικράτησαν στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα δημιούργησαν ένα νέο τρό-πο ζωής και έναν αντίστοιχο νέο τύπο ανθρώπου. Την περίοδο αυτή η συμπεριφορά του ατόμου διαμορφώνεται ανεξάρτητα από την εσωτερική του ωρίμανση. Η οικογένεια χάνει έδαφος, αφού κάθε μέλος της ανεξαρτητοποιείται νωρίς. Οι θρησκευτικοί σχηματισμοί ξηραίνονται εκ των έσω και χάνουν την επιρροή τους στην κοινωνία. Ευτυχώς που η έννοια της εθνότητας κράτησε και κρατάει ακόμα. Ας σημειώσουμε πως διϊστορικά το γένος έγινε έθνος, το έθνος έγινε «κοινωνία». Και οι επί μέρους κοινωνίες, πιστεύεται, θα συμπήξουν την «παγκόσμια κοινωνία». Αυτή θα είναι καλά οργανωμένη, αλλά θα έχει λησμονήσει τις επί μέρους εθνικές δημιουργικές αλήθειες. Ο κοσμοπολιτισμός στον πρώτο γύρο νικήθηκε από την ιδέα της εθνότητας. Στο δεύτερο γύρο, που άρχισε, επανήλθε ενισχυμένος από την προπαγάνδα και την ειδική εκπαίδευση που παρέχουν τα κατά τόπους κολλέγια του, τα οποία προσπαθούν να αδειάζουν τα Έθνη από τη δική τους ιστορική, εσωτερική αλήθεια.
Όλα όσα συμβαίνουν μέσα στον ιστορικό χώρο και όσα πρόκειται να συμβούν στο προσεχές, αλλά και στο απώτερο μέλλον έχουν να κάνουν με την προσπάθεια απώλειας της εθνικής συνείδησης των λαών προ όφελος της παγκοσμιοποίησης. Τα μεγάλα πνεύματα της ιστορίας είναι μεγάλα επειδή πρωτοστάτησαν στον αγώνα να διατηρηθεί η εσωτερική συνείδηση των λαών. Εδώ έγκειται η σημασία και η αποστολή της παιδείας. Εδώ έγκειται ο λόγος ύπαρξης του πνευματικού πολιτισμού σε διάκριση από τον τεχνολογικό. Πρέπει να υπάρχει ισόρροπη ανάπτυξη. Αλλιώς θα επιστρέψει το μαγικό ραβδί της Κίρκης που θα μετατρέπει τους ανθρώπους, όπως τους συντρόφους του Οδυσσέα, σε γουρούνια. Ο Οδυσσέας σώθηκε επειδή είχε στο μυαλό του την καταγωγή, την πατρίδα του.
Στην παρούσα ιστορική στιγμή μπαίνει το ζήτημα, σε ποιά κατάσταση βρίσκεται η αλήθεια του Ελληνικού Έθνους. Ποιά είναι τα εφόδια και ποιές οι δυνάμεις που θα εξασφαλίσουν την επιβίωση του Έθνους ως Έθνους και ως ελληνόφωνης κοινωνίας.
Στην χώρα μας ο απότομος εξαστισμός είχε σαν συνέπεια να βρεθεί ο λαός μας αιφνίδια μέσα σε ένα κόσμο υπέρ-αναπτυγμένης τεχνολογικής δομής, έναντι της οποίας ο παραδο-σιακός πολιτισμικός οπλισμός, που έφερε, του φάνταζε άχρηστος. Άρχισε να τον εγκαταλεί-πει ασμένως και αφέθηκε σε ένα ρεύμα μιμητισμού, χωρίς καμία εσωτερική αντίσταση. Έτσι μέσα στον κοινωνικό οργανισμό παρατηρείται ένα πολιτισμικό χάσμα.
Συνεπώς επιβάλλεται το χάσμα αυτό να καλυφθεί και μπορεί να καλυφθεί από έναν δια-φοροποιημένο αστικό πολιτισμό με τη συνδρομή της πολιτείας. Όταν η εξουσία συμπεριφέ-ρεται ως κράτος, λογαριάζει μόνο τα εξωτερικά στοιχεία που συνθέτουν την κοινωνία. Όταν η εξουσία συμπεριφέρεται ως πολιτεία, λογαριάζει κυρίως τις εσωτερικές δομές που συν-θέτουν την κοινωνία και της δίνουν πνευματική υπόσταση. Το κράτος εφαρμόζει την πολι-τεία του με σιδερένιους νόμους. Η πολιτεία εφαρμόζει το κράτος της με την παιδεία. Η παι-δεία στα χέρια της πολιτείας υπερβαίνει το σχολείο και καλύπτει ολόκληρο τον πληθυσμό.
Για την παραπέρα πορεία το πρόβλημα επικεντρώνεται στην παιδεία του Έθνους, ώστε τούτο να διατηρεί και να μεταδίδει στις επερχόμενες γενεές την πολιτισμική του ταυτότητα. Η παιδεία δεν ταυτίζεται με την εκπαίδευση. Η εκπαίδευση αρχίζει και τελειώνει με το σχο-λείο. Η παιδεία συμβαδίζει με την όλη πνευματική άνθιση του Έθνους. Το σχολείο αποτελεί μέρος της παιδείας. Το σχολείο ευδοκιμεί μέσα σε μια ατμόσφαιρα παιδείας και είναι το προϊόν της. Αν η παιδεία εκπέσει τότε εκπίπτει και το σχολείο. Η προσπάθεια ανόδου του επιπέδου της παιδείας και η οργάνωση του σχολείου αποτελεί όργανο της παιδευτικής πολιτικής. Απαιτείται αναδιάρθρωση των σχολικών προγραμμάτων, ώστε ο εκπαιδευόμε-νος να αφομοιώνει και τις σύγχρονες τεχνολογικές γνώσεις, αλλά ταυτόχρονα να μετέχει ενεργά και ουσιαστικά στις απαράγραπτες αξίες του αρχαίου και νεοελληνικού πολιτισμού με γλωσσικό κέντρο τη δική του γλώσσα.
Η ουσιαστική και βιώσιμη παιδεία του Έθνους δεν είναι η σχολική, αλλά κυρίως αυτή που προσφέρεται από τις ζώσες δημιουργικές συνειδήσεις, που με το πνευματικό τους έργο και το ήθος τους εδραιώνουν και μεγαλύνουν την αλήθεια του Έθνους. Έτσι αποτρέπεται ο κίνδυνος να μετατραπεί ο ελληνικός λαός σε αδιαφοροποίητη και αδιάφορη πνευματικά αδρανή μάζα παραγωγών και καταναλωτών σύγχρονων υλικών αγαθών χωρίς εθνική προσωπικότητα, δηλαδή χωρίς ελληνικό μέλλον.
Σημαντικό παράγοντα παιδείας αποτελεί και το ήθος της πολιτείας, ώστε τις κλίμακες της όποιας ιεραρχίας να τις καταλαμβάνουν οι αξιότεροι. Αυτό είναι το προφανές. Όμως σήμερα, δυστυχώς, δεν είναι το σύνηθες.
Τα έθνη που στον ωκεανό της τρίτης χιλιετίας θα κομίζουν ζωντανή την εθνική τους αλή-θεια, είναι σίγουρο, πως θα παραμείνουν ζωντανά. Για μας η αλήθεια είναι η ελληνόφωνη παιδεία μας. Δεν προγραμματίζεται γιατί δεν είναι μάθημα. Αποτελεί αναμφισβήτητα τον όρο και το περιεχόμενο της αυθεντικής επιβίωσης του Έθνους μας.
*Ο Γιώργος Παπαδημητρίου είναι ιατρός, διδάκτωρ Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών