Αφρικανική Πανώλη των χοίρων: τι προβλέπει το Σχέδιο αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης. Ειδικά μέτρα του ΥΠ.Α.Α.Τ για τη διασφάλιση του επιτακτικού Δημοσίου Συμφέροντος και της Υγείας των Ζώων.

Της Χριστίνας Κόκκα, κτηνιάτρου, υπαλλήλου ΙΔ.ΟΧ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στην ΠΕ Άρτας.

Στις 28 Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κος Μαυρούδης Βορίδης & η Υφυπουργός κα Φωτεινή Αραμπατζή, σε συνέχεια μιας σειράς στοχευμένων και κλιμακούμενων σε ένταση Εγκυκλίων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του ΥΠ.Α.Α.Τ, απευθυνόμενων προς τις κατά τόπους Αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές (Δ.Α.Ο.Κ. των ΠΕ της Επικράτειας),για την πρόληψη της νόσου της Αφρικανικής Πανώλης των χοίρων στην Επικράτεια και την ετοιμότητα των ιδιοκτητών χοίρων σε ενδεχόμενη έξαρση της νόσου, εξέδωσαν την απόφαση αριθμ. 758/68204/09-03-2020. (ΦΕΚ Β’, Αρ. φύλλου 730)

Προς διευκόλυνση των αναγνωστών, αποσαφηνίζονται οι ακόλουθοι ορισμοί:

· Ανεπιτήρητο χοιροειδές: το χοιροειδές (ανεξαρτήτως ηλικίας), το οποίο εντοπίζεται εκτός της οριοθετημένης εκμετάλλευσης (δηλαδή της ιδιοκτησίας) του κατόχου του, άνευ επιτήρησης, είτε φέρει, είτε δεν φέρει σήμανση.

· «Χοιροτροφική εκμετάλλευση οικογενειακού τύπου, μη εμπορική»: εκμετάλλευση η οποία διαθέτει χοιροειδή για ιδιοκατανάλωση, τα οποία διατηρούνται εντός της οριοθετημένης ιδιοκτησίας του κατόχου τους.

· «Συστηματική χοιροτροφική εκμετάλλευση»: κάθε άλλη χοιροτροφική εκμετάλλευση εκτός της ως άνω αναφερθείσας περίπτωσης.

Σύμφωνα, δε, με την ΚΥΑ αριθμ. 297286/24-08-2005 (ΦΕΚ Β’, Αρ. φύλλου 1170) των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και Οικονομικών, ορίζονται ως:

· «Εκμετάλλευση» : κάθε εγκατάσταση, κτίσμα ή στην περίπτωση της υπαίθριας κτηνοτροφίας, κάθε τόπος όπου κρατούνται, εκτρέφονται, μεταφέρονται ή υποβάλλονται σε χειρισμούς χοιροειδή, είτε σε προσωρινή, είτε σε μόνιμη βάση.(εξαιρουμένων των κτηνιατρείων και κτηνιατρικών κλινικών).

· «Κάτοχος»: κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που είναι , έστω και προσωρινά, υπεύθυνο για τα χοιροειδή. (εκτός των κτηνιατρείων ή κτηνιατρικών κλινικών).

· «Ηλεκτρονική βάση δεδομένων» : Διακρίνεται στην Κτηνιατρική Ηλεκτρονική βάση στις κατά τόπους Κτηνιατρικές Υπηρεσίες & στην Κεντρική Ηλεκτρονική Βάση του ΥΠ.Α.Α.Τ.

Στην Κτηνιατρική Ηλεκτρονική Βάση των κατά τόπους Κτηνιατρικών Υπηρεσιών καταγράφεται κάθε εκμετάλλευση, ανεξάρτητα από τον αριθμό τους, συμπεριλαμβανόμενων των αγριόχοιρων. Οι κατά τόπους Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, δε, υποχρεούνται να ενημερώνουν διαρκώς την Κεντρική Ηλεκτρονική Βάση του ΥΠ.Α.Α.Τ για τυχόν μεταβολές των εκμεταλλεύσεων. (γεννήσεις, σφαγές, μετακινήσεις, πωλήσεις, αγορές).

· «Σήμανση»: Πρόκειται για την εξατομικευμένη & σε ευκρινές σημείο του σώματος τοποθέτηση των στοιχείων του κάθε χοιροειδούς. Λαμβάνει συνήθως τη μορφή των ενωτίων.

Η ατομική σήμανση είναι υποχρεωτική για:

1. τα χοιροειδή αναπαραγωγής (χοιρομητέρες & κάπρους)

2. τα χοιροειδή πάχυνσης

3. τα χοιροειδή, πριν από οποιαδήποτε μετακίνησή τους εκτός εκμετάλλευσης.

4. τα χοιροειδή που εισάγονται από τρίτες χώρες.

5. Δεν είναι υποχρεωτική για τις εκμεταλλλεύσεις αγριόχοιρων.

Αναφορικά με τις συστηματικές χοιροτροφικές εκμεταλλεύσεις, οι απαιτήσεις βιοασφάλειας για την πρόληψη της νόσου της Α.Π.Χ. περιλαμβάνουν :

· Την ύπαρξη ισχυρής περίφραξης, τουλάχιστον του κτιρίου όπου διατηρούνται τα ζώα, καθώς και των χώρων όπου φυλάσσονται οι ζωοτροφές και η στρωμνή.

· Τον σωστό διαχωρισμό των μονάδων παραγωγής.

· Τον καθορισμό «καθαρών» και «βρώμικων» περιοχών για το προσωπικό, ανάλογα με τον τύπο και τα χαρακτηριστικά της κάθε εκμετάλλευσης.

· Την ύπαρξη διαδικασιών για την απολύμανση οχημάτων, υλικών και κανόνων υγιεινής του προσωπικού.

· Την ύπαρξη συστημάτων απεντόμωσης και μυοκτονίας.

· Την πρόβλεψη για την υγειονομική διαχείριση των πτωμάτων των ζώων & των ζωϊκών υποπροϊόντων.

· Την διαρκή ενημέρωση όλων των εργαζομένων της εκμετάλλευσης για την Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων για τα μέτρα βιοασφάλειας που απαιτούνται.

· Την απαγόρευση της ενασχόλησης των εργαζόμενων στην εκμετάλλευση με την θήρα (κυνήγι), καθώς και τη διατήρηση χοίρων (backyards) στα σπίτια τους για ιδιοκατανάλωση.

Ελάχιστες απαιτήσεις βιοασφάλειας, τόσο για τις εκμεταλλεύσεις οικογενειακού τύπου – μη εμπορικές – αλλά και για τις συστηματικές:

· Απαγόρευση της επαφής –είτε άμεσης , είτε έμμεσης – μεταξύ του χοίρου ή των χοίρων των εν λόγω εκμεταλλεύσεων με χοίρους που προέρχονται από άλλες εκμεταλλεύσεις, ή με ανεπιτήρητους χοίρους εκτός των εν λόγω εγκαταστάσεων, ή με αγριόχοιρους.

· Ως εκ τούτου, τα κτίρια των εκμεταλλεύσεων πρέπει να είναι κατασκευασμένα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μπορούν να εισέλθουν άγριοι χοίροι ή και άλλα ζωϊκά είδη (π.χ. σκύλοι).

· Δεν πρέπει να επιτρέπεται η είσοδος στην εκμετάλλευση ατόμων που δεν έχουν σχέση με την εν λόγω εκμετάλλευση (στάβλους, ενώ ταυτοχρόνως θα πρέπει να τηρούνται αρχεία των ατόμων και των οχημάτων που εισέρχονται στη ζώνη όπου εκτρέφονται οι χοίροι.

· Λήψη κατάλληλων υγειονομικών μέτρων, όπως απολυμάνσεεις, αλλαγή ιματισμού (ρούχων) και υποδημάτων, τόσο κατά την είσοδο, όσο και κατά την έξοδο από τους στάβλους. Η εκμετάλλευση θα πρέπει να διαθέτει χώρους αλλαγής των υποδημάτων και του ιματισμού (ρούχων), πριν την είσοδο στους στάβλους και χώρους απολύμανσής τους. Η απολύμανση θα πρέπει να διενεργείται στις εισόδους , τόσο των εκμεταλλεύσεων, όσο και των στάβλων.

· Καμμία επαφή ανθρώπων με τους χοίρους των εκμεταλλεύσεων εντός 48 ωρών μετά από τυχόν δραστηριότητα θήρας (κυνηγίου).

· Απαγόρευση επαφής των χοίρων των εν λόγω εκμεταλλεύσεων με οποιοδήποτε τμήμα του σφάγιου αγριόχοιρων (θηρευμένων, νεκρών, τεμαχίων κρέατος, παραπροϊόντων).

· Απαγόρευση σίτισης των χοίρων με διατροφικά υπολείμματα και απομάκρυνση των ζωϊκών υποπροϊόντων σύμφωνα με την κείμενη Κοινοτική Νομοθεσία.

· Απαγόρευση χρήσης άχυρου, φρέσκου χόρτου ή καρπών, που προέρχονται από περιοχές στις οποίες έχουν καταγραφεί κρούσματα Αφρικανικής Πανώλης , εκτός αν υποβληθούν σε αγωγή για αδρανοποίηση του ιού, ή αποθηκευτούν σε ασφαλές μέρος τουλάχιστον για 90 και 30 ημέρες αντίστοιχα, πριν από τη χρήση τους.

· Απαγόρευση κατοχής χοίρων και διαμονής τους υπαίθρια.

Τέλος, αναφορικά με τα «ανεπιτήρητα χοιροειδή»:

· Με ευθύνη των κατά τόπους Αρμοδίων Κτηνιατρικών Αρχών της χώρας, προηγείται δημόσια ανακοίνωση για περισυλλογή των χοιροειδών που παραμένουν ανεπιτήρητα.

Σε περίπτωση έξαρσης της νόσου, η εν λόγω Απόφαση καθιστά σαφές ότι δεν θα δικαιούνται καταβολής αποζημιώσεων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ΚΥΑ περί οικονομικών αποζημιώσεων & ενισχύσεων από την επιβολή κτηνιατρικών μέτρων εξυγίανσης του ζωϊκού κεφαλαίου, οι κάτωθι κατηγορίες κατόχων χοιροειδών:

1. Κάτοχοι εκμεταλλεύσεων οικογενειακού τύπου – μη εμπορικών – σε περιοχές εκτός ζωνών προστασίας και επιτήρησης, στις οποίες θα διαπιστώνεται μη τήρηση των παραπάνω απαιτήσεων – μέτρων βιοασφάλειας. ή μη συμμόρφωση, κατόπιν συστάσεων των Αρμοδίων Κτηνιατρικών Αρχών, που έχουν προηγηθεί.

2. Κάτοχοι συστηματικών εκμεταλλεύσεων σε περιοχές εκτός των ζωνών προστασίας και επιτήρησης , στις οποίες θα διαπιστώνεται μη συμμόρφωση με τις συστάσεις των Αρμοδίων Αρχών αναφορικά με την τήρηση των παραπάνω μέτρων βιοασφάλειας.

3. Κάτοχοι ανεπιτήρητων χοιροειδών, τα οποία θα ανευρίσκονται σε χώρους μη εγγεγραμμένους στους επίσημους καταλόγους εκμεταλλεύσεων χοιροειδών της χώρας (εφόσον έχει προηγηθεί η απαιτητή σύμφωνα με την Απόφαση 260918/22.01.2009 (ΦΕΚ Β 75) καταγραφή των οικόσιτων χοίρων στις κατά τόπους Δ.Α.Ο.Κ. & Κτηνιατρικές Υπηρεσίες και κατόπιν Δημόσιας ανακοίνωσης των κατά τόπους Αρμοδίων Κτηνιατρικών Αρχών για περισυλλογή τους).

Με απόφαση των Αρμοδίων Κτηνιατρικών Αρχών των ΠΕ της χώρας, και υπό την επίβλεψη και καθοδήγησή τους, τα ζώα των κατηγοριών 1 & 2 οδηγούνται σε άμεση σφαγή – όπως προβλέπεται στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης για την Α.Π.Χ. (Απόφαση 260918/14.01.2009) – ενώ τα ζώα της κατηγορίας 3 θανατώνονται & οδηγούνται σε Υγειονομική ταφή, σε συνεργασία με τους αντίστοιχους Δήμους ή Περιφέρειες ή Δασαρχεία της χώρας.