(Απόσπασμα ομιλίας του Βασίλη Μαλαμή στην βιβλιοπαρουσίαση του ιστορικού μυθιστορήματος του Δημήτρη Βλαχοπάνου «Κώστας Αναστασίου: της Μουσιωτίτσας των πυρών και των κυμάτων»)
Το ιστορικό της δεύτερης σφαγής ξεκινά από τη σύλληψη ενός πρωτοπαλίκαρου του αντάρτη, Αλέκου Παπαδόπουλου, από το αντάρτικο του Ξεροβουνίου.
Την σύλληψη και αιχμαλωσία οι αντάρτες του Παπαδόπουλου δεν άφησαν αναπάντητη. Σε μπλόκο την 25η Αυγούστου, στο Ζήτα, κοντά στο Μύλο του Μπαλαμπάνη (μεταξύ Κουκλεσίου και Ζήτα), στην προσπάθειά τους να αιχμαλωτίσουν Γερμανό ανώτερο αξιωματικό προκειμένου στη συνέχεια να τον ανταλλάξουν με τον δικό τους, στην συμπλοκή που ακολούθησε επήλθε ο θάνατος του Γερμανού. Ένας θάνατος που απέβη μοιραίος, σύμφωνα με τις εξελίξεις, για την Μουσιωτίτσα. Αιφνιδιασμένοι από τον θάνατο του Γερμανού αξιωματικού, οι κατακτητές θέλησαν να εκδηλώσουν το εκδικητικό τους μένος ξεσπώντας πάλι στην Μουσιωτίτσα.
Το απόγευμα της 27ης Αυγούστου, μια ημέρα μετά την αποφυλάκιση των ομήρων, βγήκαν στην Κάτω Μουσιωτίτσα οι Γερμανοί, ακολουθώντας μονοπάτια και αποφεύγοντας τον «κεντρικό» δρόμο του χωριού. Οι μισοί πήγαν στον Σταυρό και οι άλλοι μισοί στο Κούγκι και συνεχώς συνεννοούνταν μεταξύ τους με τον ασύρματο. Μοναδικός στόχος ήταν τα σπίτια του Τολγιώργα (οικογένειες Γεωργίου και Αποστόλου Παππά). Κανέναν άλλον δεν πείραξαν. Ο λόγος ήταν ότι στα σπίτια των δύο αυτών οικογενειών υπήρχαν τα καζάνια που ετοιμαζόταν το συσσίτιο των ανταρτών, τα δε σπίτια τους βρίσκονταν απέναντι από το σπίτι του οπλαρχηγού, Δημητρίου Γκοντέβα, που δρούσε με το ψευδώνυμο «Τζαβέλλας».
Επιτέθηκαν, λοιπόν, και εκτέλεσαν τις οικογένειες αυτές χωρίς να κάνουν καμία διάκριση ή εξαίρεση. Χαρακτηριστικό είναι ότι δολοφόνησαν εν ψυχρώ δύο μικρά κορίτσια κοιμισμένα στα κρεβάτια τους. Διασώθηκε από την σφαγή η Αικατερίνη Παπαγιαννοπούλου, η οποία έτρεξε γρήγορα και σκαρφάλωσε σ’ ένα πουρνάρι, καλυπτόμενο επιπλέον από πυκνό κισσό. Μόλις τελείωσαν το φονικό τους έργο έβαλαν φωτιά στα σπίτια, θέλοντας μόνο στάχτη να μείνει πίσω τους.
Με τους 17 αυτούς νεκρούς συμπληρώνεται ο αριθμός των 152 μαρτυρικών θυμάτων των Γερμανικών Στρατευμάτων Κατοχής. Ωστόσο, ο τελικός αριθμός των νεκρών της Μουσιωτίτσας, ανέρχεται σε 153. Κι αυτό γιατί προηγήθηκε παράκληση των συγγενών του Αθανασίου Παρίση, από τη Ραψάνη της Λάρισας, αντιστασιακού. Ο Αθανάσιος Παρίσης δρούσε στο πλευρό των Άγγλω, ως διερμηνέας και ναρκοσυλλέκτης με συνεργάτη τον Χρήστο Παππά που ήξερε καλά το μέρος. Ο ίδιος είχε πλούσια αντιστασιακή δράση και άφησε την τελευταία του πνοή δολοφονημένος από τους Γερμανούς στο Ζήτα. Το όνομα του μνημονεύεται και συμπεριλαμβάνεται κι αυτό ανάμεσα στα θύματα της Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας.
Πηγή προέλευσης άρθρου: «Η προσφορά της Μουσιωτίτσας στη Νεώτερη Ιστορία- Χρονικό του Ολοκαυτώματος (Ιούλιος-Αύγουστος 1943)», Γεωργία Σταύρου-Αναγνώστου, Έκδοση: Κοινότητα Μουσιωτίτσας, 1998.
