Η επέτειος της 25ης Μαρτίου στη σημερινή συγκυρία

Μέσα σε όλο το χάος που έχει προκαλέσει στη ζωή μας η αδόκητη «επίθεση» του κορονα-ιού, κι ενόσω προσπαθούμε όλοι να διαχειριστούμε τις νέες συνθήκες στις οποίες καλούμαστε να επιβιώσουμε, το φόβο που αναπόφευκτα προκαλεί όχι μόνο το γεγονός ότι πρόκειται για μια νέα ασθένεια που ακόμη δεν έχουμε βρει αποτελεσματικό τρόπο να αντιμετωπίσουμε, αλλά και ο καταιγισμός πληροφοριών από ειδικούς και μη σχετικά με την εξέλιξη ή τις πιθανές επιπτώσεις της νόσου, το άγχος που δικαιολογημένα αισθανόμαστε όλοι όσοι έχουμε να σκεφτούμε και άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες αλλά και το άγχος που προκαλείται από όλους εκείνους που δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τις οδηγίες των ειδικών, δεν θα πρέπει να λησμονούμε κι ότι τούτη τη βδομάδα που διανύουμε γιορτάζουμε μια επέτειο που αποτελεί σημείο καμπής για την ιστορία μας.
Δεν θα πρέπει να σταθούμε τόσο στο αν η 25η Μαρτίου 1821 υπήρξε ως ιστορικό γεγονός όπως το μαθαίναμε κάποτε στα σχολεία, όσο στο τι κατέληξε να συμβολίζει στα 199 χρόνια που ακολούθησαν από τότε μέχρι τις μέρες μας. Για να γίνω πιο σαφής, είναι πλέον πανθομολογούμενο σε όλους όσοι ασχολούνται με την ιστορία ότι το περιστατικό που εμφανίζεται ως η απαρχή της επανάστασης του 1821 δεν υφίσταται ως ιστορικό γεγονός. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν μάζεψε στην Αγία Λαύρα όλους τους αγωνιστές της εποχής εκείνης για να ξεκινήσει στις 25 Μαρτίου 1821 η ελληνική επανάσταση η οποία, για να λέμε την ιστορική αλήθεια, είχε ήδη ξεκινήσει στη Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία) σχεδόν ένα μήνα νωρίτερα υπό την αρχηγία του Αλέξανδρου Υψηλάντη και στην Πελοπόννησο περίπου δύο εβδομάδες πριν τις 25 Μαρτίου (γι’ αυτό και οι Μανιάτες γιορτάζουν την απελευθέρωσή τους στις 17 Μαρτίου και οι Καλαματιανοί στις 23 του ίδιου μήνα). Η επέτειος της 25ης Μαρτίου δεν καθιερώθηκε από Έλληνες, αλλά από Βαυαρούς, την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα. Οι γερμανοί αυτοί, εμπνευσμένοι από ρομαντικά ιδεώδη, είχαν σε μεγάλη εκτίμηση την αρχαία Ελλάδα ή τουλάχιστον την εικόνα την οποία είχαν σχηματίσει γι’ αυτή, αλλά δεν εκτιμούσαν ιδιαίτερα του νεοέλληνες, τους οποίους αντιμετώπιζαν περίπου ως μια παρηκμασμένη εκδοχή των αρχαίων ελλήνων. Θεώρησαν, λοιπόν, προτιμότερο να ταυτίσουν την ελληνική επανάσταση με μια θρησκευτική γιορτή (από τις πιο σημαντικές δεδομένου ότι αποτελεί την αναγγελία της ελεύσεως του Σωτήρα στον κόσμο), καθώς δε μπορούσαν να δεχτούν ότι οι νεοέλληνες ήταν ικανοί να ξεκινήσουν ια επανάσταση μόνοι τους. Επιπλέον ήθελαν και να διαχωρίσουν την επανάσταση από τη Φιλική εταιρεία και τους Φιλικούς που την ξεκίνησαν, καθώς οι άνθρωποι αυτοί εμφορούνταν από φιλελεύθερες ιδέες τις οποίες οι Βαυαροί συνεργάτες του Όθωνα (και ο ίδιος βεβαίως) δεν ήθελαν ούτε να τις ξέρουν.
Παρόλο που αποτελεί πιο πολύ σύμβολο, παρά πραγματικότητα, όμως, η 25η Μαρτίου δεν πρέπει να απαξιώνεται γιατί κατέληξε να συμβολίζει αυτή καθαυτή την ελληνική επανάσταση. Η επανάσταση αυτή καθαυτή έχει, ως ιστορικό γεγονός, πολύ μεγάλη αξία. Αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή στην ιστοριογραφία ότι η ελληνική επανάσταση έδωσε κίνητρο για ενίσχυση και ενδυνάμωση της δραστηριότητας των φιλελεύθερων κινημάτων της Ευρώπης, τα οποία έβλεπαν στην επανάσταση αυτή την έμπρακτη εφαρμογή των ιδεολογικών τους διακηρύξεων. Αυτά βέβαια ίσχυαν μέχρι περίπου το 1824-1825, όταν οι εμφύλιοι πόλεμοι (ενώ πολεμούσαμε τους Οθωμανούς, ταυτόχρονα πολεμούσαμε ο ένας τον άλλο για τον έλεγχο της εξουσίας και των δανείων που στο μεταξύ είχαν συναφθεί) θάμπωσαν κάπως την αίγλη της επανάστασης χωρίς, ευτυχώς, να καταφέρουν να την αμαυρώσουν. Επιπλέον δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χωρίς την επανάσταση δεν θα ήταν δυνατό να προχωρήσουμε στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ελλάδας ως ελεύθερου κράτους, δεδομένου ότι αυτή ήταν που ανάγκασε τις Μεγάλες Δυνάμεις να ασχοληθούν με το ελληνικό έθνος, να ενδιαφερθούν για τον αγώνα του και, κάτω από την πίεση ενός ογκούμενου φιλελληνικού ρεύματος, να αναγκαστούν να στηρίξουν, μετά από αρκετές παλινωδίες και δισταγμούς την ελληνική υπόθεση.
Βρισκόμαστε ήδη στο 199ο έτος μετά την έναρξη της επανάστασης και στο 188ο από την υπογραφή της τελικής πράξης αναγνώρισης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τις Μεγάλες Δυνάμεις. Μέχρι σήμερα συμπεριφερόμασταν σαν «κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας», όπως μας χαρακτήρισε ο διακεκριμένος Έλληνας πανεπιστημιακός Κώστας Κωστής στο ομώνυμο βιβλίο του. Τούτες τις μέρες, όμως, έχουμε μια ευκαιρία, μέσα στον ορυμαγδό της πανδημίας, του φόβου και της απομόνωσης, λίγες μόλις εβδομάδες πριν το Πάσχα, να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε αν θέλουμε και μπορούμε πραγματικά να κάνουμε μια νέα αρχή, με σεβασμό στο συνάνθρωπό μας και τις υποδείξεις των ειδικών. Καλή δύναμη σε όλους και καλό κουράγιο!