Η Άρτα του 1830 είναι μια πόλη που δεν θυμίζει το μεγαλείο της πριν την επανάσταση. Εάν κανείς έκανε τότε ένα ταξίδι θα συναντούσε χαλάσματα πολλά και μια πόλη φοβισμένη και τρομοκρατημένη.

Η Παρηγορήτισσα, η αρχόντισσα των εκκλησιών της Άρτας, είχε μεταβληθεί σε στάβλο των Αλβανών! Η Μητρόπολης και το μητροπολιτικό κτήριο είχαν καταληφθεί από τους Αλβανούς. Τα πράγματα δυσκόλευαν ακόμα για τους Έλληνες καθότι ήταν αβέβαιη η οριοθέτηση των συνόρων και Αλβανοί και Τούρκοι που φοβόταν μην τυχόν περάσει η Άρτα στην Ελλάδα, έβλεπαν σαν εχθρούς τους Χριστιανούς αλλά και ως υπεύθυνους της κατάστασης.

Παρότι που επικρατούσε αυτό το κλίμα, οι Έλληνες της Άρτας δεν το έβαλαν κάτω και σύντομα έφεραν την πόλη πάλι στην κανονικότητα. Μέσα σ’ αυτό, λοιπόν, το κλίμα δύο Βρετανοί επισκέφτηκαν διαδοχικά την πόλη και μας άφησαν κάποιες περιγραφές για το πως ήταν το 1830. Ο ένας ήταν ο Σκοτσέζος διπλωμάτης, David Urquhart, ο οποίος είχε λάβει και μέρος και στον αγώνα της Παλιγγενεσίας και ο άλλος ήταν ο νεαρός Άγγλος αξιωματικός, James Wolfe.

Καταπληκτικό θέαμα
H Άρτα μέσα από τα γραπτά του David Urquhart: «Φτάνοντας κοντά στην πόλη, ο δρόµος παρότι που βρίσκονταν σ’ αυτή την κατάσταση µε τα κρεµαστά δένδρα του, παρουσίαζε ένα καταπληκτικό θέαµα, τέτοιο που είχα να δω τουλάχιστον τέσσερα χρόνια.
Γύρω µας χαµογελούσαν αµπελώνες και κήποι, µέσα στους οποίους ξεπροβάλλουν οπωροφόρα δέντρα. Η θέση της πόλης καταπληκτική. Ακόµη και η σκόνη κατά μήκος του δρόµου είχε το δικό της ενδιαφέρον. Ήδη, από την αρχή σκέφτηκα ότι θα βρω µια αντίθεση στην Άρτα σε σχέση µε τις κατεστραµµένες πόλεις που είχα συνηθίσει τόσο καιρό.
Εν τω µεταξύ η θέα που αντικρίζω τώρα είναι κάτι το διαφορετικό. Στην Ελλάδα σχεδόν όλες οι πόλεις είναι κατεστραµµένες και είναι αντικείµενο ιστορικής έρευνας. Εδώ, όµως, µπορείς να βρεις τις αιτίες της καταστροφής…
Κατά την διάρκεια αυτής της χρονιάς η πόλη, ασχέτως που βρίσκεται σε αυτή την άθλια κατάσταση, πλήρωσε στον Βελή Μπέη 200.000 πιάστρα φόρο. Είναι ανεξήγητο που βρίσκονται τόσα χρήµατα! Εντάξει, είναι λογικό όταν κάποιος δεν κερδίζει πολλά αλλά ξοδεύει ακόµη λιγότερα, να πλουτίζει. Πέρα από τους φόρους σε µετρητά οι Ελληνες είναι υποχρεωµένοι να δέχονται στρατιώτες στα σπίτια τους, να τους ταΐζουν, να τους ντύνουν, ακόµη και να τους ξυρίζουν.
Γι’ αυτές τις υπηρεσίες δέχονται γραµµάτια, τα οποία συνήθως δεν τα πληρώνονται. Ενώ τέτοιες καταστάσεις θα έφερναν σε απελπισία τους αχόρταγους φιλάργυρους Γοτθικoύς λαούς της Εσπερίας, αυτοί εδώ µε κόπο επιδίδονται στο εµπόριο και την βιοτεχνία, µε την ελπίδα να καλυτερεύσουν το αύριο. Με προσοχή χειρίζονται όλα τους τα είδη και τα προφυλάσσουν σαν να είναι κλεµµένα. Φανταστείτε σε ποια θέση βρίσκονται που ευγνωµονούν και αναπολούν την περίοδο του Αλή πασά! Η τυραννία του Αλή, αν και δεν διαφέρει πολύ από αυτήν τώρα, έφερε κακό σε συγκεκριµένους.
Ούτε κλοπές, ούτε πιέσεις, ούτε εξευτελισµούς, ούτε βιασµούς είχαν να φοβηθούν οι Αρτινοί. Αρκεί να ήταν όλοι εντάξει στους λογαριασµούς τους. Οι Αρτινοί λένε: Τον θεωρούσαµε τύραννο και θέλαµε την πτώση του. Τώρα, όµως, όχι µόνο τα πόδια του θα φιλούσαµε αλλά και την σκόνη κάτω από τα πόδια του, αν µας τον έδιναν πίσω.

Πελαργοί όρθιοι στους πύργους
Στον βορά του ποταµού της Άρτας βρίσκεται το κάστρο, ένα µακρύ και στενό κτίσµα µε µεγάλους ισχυρούς πύργους. Αυτούς τους περιτιλύγει κισσός που φτάνει µέχρι τις πολεµίστρες, όπου είναι τα κανόνια. Πελαργοί όρθιοι στους πύργους ή περπατούν περήφανα πάνω στα κανόνια λες και κρατούν σκοπιά, φαίνεται να είναι η φρουρά αυτού του κάστρου.
Μπουλούκια µε Κουρούνες µε γυαλιστερά φτερά τα ανοίγουν και πετούν πάνω απ’ αυτό. Αυτό το κτίσµα είναι εντελώς ανατολίτικο και έγινε γνωστό για τον γκρεµισµένο πύργο, ο οποίος δεσπόζει πάνω από τους άλλους και στην κορυφή του έχει µια χουρµαδιά, δίπλα από ένα σκοτεινό κυπαρίσσι. Πίσω από το κάστρο, σε πιο χαµηλό επίπεδο, βρίσκεται η κατεστραµµένη πόλη όπου θα συναντήσει κανείς κτίρια µε περίεργες καµάρες (τοξωτές πύλες) και κίονες. Όλα αυτά είναι ελληνιστικής εποχής…
Οι πέτρες του κάστρου είναι τόσο καλοφτιαγµένες και εφάπτονται µε ακρίβεια η µια πάνω στην άλλη. ∆ίπλα στο κάστρο υπάρχει ένα είδος ανοιχτού τζαµιού, όπου γιορτάζεται η πρώτη µέρα του Μπαϊράµ. Πολύ κοντά στο σηµείο, όπου είναι οι σκάλες και βγαίνει ο Ιµάµης, έχει φυτρώσει ένα κυπαρίσσι, µέσα απο τον κορµό ενός άλλου δένδρου, του οποίου το όνοµα έχω ξεχάσει. Τόσο το Αλβανικό όσο και το Ελληνικό.

Ο Άγγλος αξιωματικός…
James Wolfe: Άγγλος αξιωματικός με το βαθμό του υπολοχαγού J.W. έκανε τον γύρω του Αμβρακικού στα 1830 και μας άφησε κάποιες εντυπώσεις από την εποχή του:…Αφού ανέβηκε τον Λούρο ως τους Ρωγούς (τους οποίους εσφαλμένα θεωρεί την αρχαία Χάραδρο) και Ιμαμ Τσαούς, κατέβηκε στο Μαυροβούνι και από την λιμνοθάλασσα του Τσουκαλιού πέρασε στην Σαλαώρα, από κει στην Κορωνησία, Κομμένο, Νεοχωρι και από τον Παχυκάλαμο όπου νοίκιασε άλογα, έφτασε στην Άρτα.

Ο πληθυσμός της Άρτας
Για την Άρτα μας λέει πως ο πληθυσμός δεν υπερβαίνει τους 7.000 κατοίκους. Συμφωνεί κι αυτός με τον Λήκ ότι η Άρτα είναι η αρχαία Αμβρακία και ότι διοικείται από έναν Μπέη, που είναι υποτελής στην διοίκηση Ιωαννίνων. Κάνει λόγο για τις Αρτινές βιοτεχνίες μαλλιών, βαμβακερών υφασμάτων και κουβερτών, δερμάτων κτλ και μας λέει πως υπάρχει μεγάλη αγορά.
Γύρω από το κάστρο κατοικούν Τούρκοι, οι οποίοι έχουν ένα έθιμο το οποίο απορρέει από την περιφρόνηση των γυναικών τους, να αποκλείσουν όλους τους Φράγκους απ’ αυτή την περιοχή. Για την αγορά της Άρτας αναφέρεται στα πλούσια λαχανικά και φρούτα, καθώς και τα κρεοπωλεία, τα οποία σφάζουν τα ζώα έξω από την πόλη. Ο φίλος μας συνεχίζει το ταξίδι του προς Καρβασαρά….

Πηγές: 1. David Urquhart, Der Geist des Orients, απόδοση στα Ελληνικά, Φώτης Βράκας «O Σκοτσέζος διπλωµάτης, συγγραφέας, περιηγητής και πολιτικός David Urquhart στην Άρτα το 1830». 2. Φώτης Βράκας «Ένας Άγγλος αξιωματικός στον Αμβρακικό Κόλπο το 1830».

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ